Mariken

165
“Refereyn van Rethorica”’ in Jaarboek De Fonteine XVIII, 1968, pp. 111-3 en
Roose, ‘Lof van Retorica...’, pp. 121-2. Roose merkt op dat Emmeken ‘in het begin
alleen over retorica spreekt en op het einde over de “consten” in het meervoud, dus
over de zeven kunsten’.
597-600 Ende ick weet wel...: in D is Emmeken duidelijker: ‘nowe perseyve I well
that this Satan that is here with me is the dyvyll thowghe that he wolde never tell it
unto me’. Vgl. ook v. 612 met D: ‘therfore may I se well that he is the dyvyll’.
613-614 Wat wil ic ooc achterdencken...: twee maal ‘achterde(i)ncken’ en de stoplap
‘besiet doch, siet’. Niet bepaald fraai. In D is de volgorde logischer en is Emmekens
besluit meer op de context betrokken (in v. 615 van A, los van het voorgaande:
‘Hola,...’): 't is te laat om nog berouw te hebben, laat ik dan nu maar alle
zwaarmoedigheid laten varen, want daar zie ik... (and nowe is it to late for me to take
repentance/and nowe wyll I let all hevynes goo and make good chere for yender I
see cum...).
Proza na v. 617: men vergelijke dit ingewikkelde proza met D waarin duidelijk wordt
hoe het van vrolijk drinken tot een moord gekomen is (in D ook directe rede van
Satan): ‘& when they were come than went Emmekyn and Satan and sat downe by
them and made good chere & had forget all hyr hevynes & at the laste the fell at
wordes with other men so that one of the fellowes had stycked a man/and when that
was done sayde Satan to the fellowe that they two wolde goo without the towne and
so they dyd/and as they were without the towne the dyvell spyed a man comynge
than sayde the dyvell to the fellowe yender cometh a man with muche money let us
kyll hym and take the money fro hym & the dyvell temped hym so muche that he
consented and when the man was come/the fellowe toke a dager and styked hym
wherof the dyvell was glad and departed’.
646 So voer ickse...: de regel eindigt op een weesrijm. Waarschijnlijk ontbreekt
een oorspronkelijk, laatste vers. Ook de titel van het volgende kapitel ‘ontbreekt’. D
heeft hier: ‘Howe Emmekyn wolde goo see hyr fryndes in the lande of Gelder’ en
illustreert Emmekens verzoek aan Moenen met een combinatie van twee houtsneden:
links, een mooie, jonge, wat hooghartige edelman, rechts, naar hem toegewend, een
reverentie-makende edelvrouw. Zie ook Inleiding.
654-655 Daeromme ontsegghe ick u...: deze verzen (en in mindere mate ook de
andere rondeelverzen 648 en 651) lopen vooruit op Moenens beslissing in v. 667-668.
Ze maken het hele gesprek eigenlijk overbodig. In D functioneert de beslissende
uitspraak van v. 667-668 als een afdoend antwoord op de vraag ‘what saye you to
your selfe in that maner’ (vgl. v. 666): ‘I say no other thynge but as ye wyll so am I
contente to goo’. In A beweert Moenen boudweg dat hij niets heeft gezegd.
662 Ick hadse langhe...: Moenen wil Emmeken de nek breken om daarna
Mariken van Nieumeghen