Mariken

13
laatste zittend uitgebeeld, Mariken knielt voor hem’ 9 . Ik noem hier ook houtsnede
2: deze stelt een afscheidsscène voor aangezien dit prentje met Moeye en Mariken
slechts een variant is van houtsnede 1, de afscheidsscène met de oom en Mariken.
Welnu: in A is houtsnede 2 boven het hoofdstuk ‘Hoe Mariken seer schandelijcken
toe ghesproken wert van haerder moeyen’ geplaatst, niet, zoals in D, bij de vier
bladzijden verder gedrukte titel ‘Hoe Mariken van haerder moeyen schiet ende wt
Nieumeghen ghinck’. Houtsneden 5 en 6 hebben we nog niet vermeld: de ene stelt
de duivel voor die met Emmeken in de lucht vliegt en drie mensen die verbaasd
toekijken, de andere, naar de beschrijving van Beuken: ‘de duivel in de lucht, toornig
gebarende naar de oom die, zijn linkerhand opgeheven, met een ander persoon
verbaasd naar boven kijkt, terwijl Emmeken op de grond ligt’ 10 . Dat aan Emmekens
‘vlucht en val’ twee houtsneden worden gewijd, is m.i. alleen vanuit D, niet vanuit
A te verklaren. In A heeft de drukker met deze twee prentjes niet goed weg geweten:
ze zijn wat lukraak en abnormaal dicht bij elkaar afgedrukt, houtsnede 5 na v. 892
‘Her her ghi moet mede in die lucht’, houtsnede 6 onder de titel ‘Hoe Moenen
Emmeken van boven neder werp ende hoese haer oom wert kennende’. In D is niet
houtsnede 6, maar 5 de illustratie bij ‘Howe Satan toke Emmekyn and bore hyr up
into the ayer and caste hyr downe and howe that hyr unkyll sawe it’. Houtsnede 6
komt pas drie bladzijden verder, onder de titel ‘Howe the dyvell spake to syr
Ghijsbriche’ en dat is wat deze houtsnede ook verbeeldt: niet mensen om het
neerliggende Emmeken geschaard en de oom die haar ‘wert kennende’ (vgl. ook het
veel beter bij houtsnede 5 passende ‘and howe hyr unkyll sawe it’), maar de oom en
een ander heerschap die zich naar de duivel hebben toegewend. De afzonderlijke
vermelding ‘Howe the dyvell spake to syr Ghijsbriche’ is in A niet meer te vinden.
Het gegeven is er met wat voorafgaat in één scène verwerkt. Eén houtsnede was voor
A dan ook voldoende geweest.
9 Naar de Letter 1, p. 22.
10 Ed. Beuken (1972), p. 94.
Mariken van Nieumeghen