Mariken

43
‘the dayes be shorte (wel nog verwerkt in v. 15) if it be late or (before) ye have done
abyde with your aunte...’. Welnu, de tekst die A in deze scène meer heeft dan D staat
tussen de verzen 2 en 18 geklemd die allebei met de woorden ‘Hoort kint’ beginnen.
Met deze om aandacht vragende formule begint in A in v. 18 geen nieuwe mededeling
van de oom, maar sluit de dichter weer bij zijn bron aan waar het wel om een nieuw
gegeven gaat. Zo vult het incest-motief in het gesprek van Mariken met de Moeye
in A één enkele claus (v. 98-103) die keurig is ingelijst door de verzen 96-97 en
104-107 waarin Mariken twee keer hetzelfde zegt: men zie vooral de herhaling van
de woorden ‘sonder schult’ en ‘verdraghen’. In D vinden we deze herhaling niet,
want ook het incest-motief ontbreekt er. Dit laatste is duidelijk secundair: waarom
zou de tante deze zware beschuldiging anders alleen hier in een enkele geïsoleerde
claus en niet reeds eerder in de scène te pas hebben gebracht Een gelijkaardige
herhaling binnen het verzengedeelte van A met daartussen secundaire gegevens kan
men nog vinden in v. 178-195, waar de minder oorspronkelijke clausen van Mariken
en de ‘duvel’ met hetzelfde voorstel van de duivel zijn omlijst: v. 178 e.v. ‘Schoon
kint...’ en v. 194 ‘Scoon kint, noch vraech ick u...’.
Verschillende ongerijmdheden en herhalingen in het verzengedeelte van A kunnen
dus gemakkelijk vanuit D als uitbreidingen en toevoegingen worden verstaan. Toch
is de Nederlandse tekst waarnaar D is vertaald waarschijnlijk niet de directe Vorlage
van A geweest, maar wel een variant daarvan met tenminste één minder oorspronkelijk
detail: in plaats van ‘seghenen’ (A, v. 292-295) heeft D eenvoudig ‘zeggen’, een
minder juiste lezing die niet zonder meer een vertaalfout kan zijn. Ook in het latere
Historielied vraagt Moenen trouwens dat Mariken ‘het niemant seggen’ zal 57 .
57 Vgl. Aantekeningen bij v. 294-5. Niet zuiver is in D ook Satans verzoek aan Emmeken om
de ‘good fellowes’ in de herberg te tonen hoeveel druppels wijn er in de kan zijn ‘as ye dyd
promyse them for to do yesterday’ (fol. B 3): vgl. in A vers 482 Vgl. nog aant. bij v. 449.
In D ‘ontbreekt’ ook Moenens ‘garantie’ voor één jaar (v. 278 en 317; zie aant. bij v. 278)
en de vermelding van ooms gewoonte om het wagenspel te gaan zien: aant. bij v. 712.
Mariken van Nieumeghen