Mariken

9
zuiver af tegen de ‘Bourgondische’ historie van Mariken van Nieumeghen die in een
vlugge opeenvolging van felle en kleurrijke taferelen, volks van taal of met retorische
zwier, het gebeuren theatraal dramatiseert. Juist deze dramatische levendigheid en
dynamiek maakten M.v.N., in tegenstelling tot zo vele andere rederijkersteksten, zeer
geschikt voor het moderne toneel. Tegelijk is echter het toneel-aspect ook één der
centrale discussiepunten van de M.v.N.-studie. Het zou wel eens kunnen zijn dat deze
oude tekst zijn uitzonderlijke geschiktheid voor het moderne toneel te danken heeft
aan het feit dat hij oorspronkelijk juist niet als toneeltekst is bedoeld. Vooral rond
deze problematiek is de hier volgende Inleiding geschreven.
Overlevering
Naast de Nederlandse Vorsterman-druk (A) is ons uit het begin van de zestiende
eeuw nog een andere post-incunabel overgeleverd, een Engelse proza-story ‘of...
Mary of Nemmegen’, te Antwerpen gedrukt bij Jan van Doesborch (D). 5 Beide
ongedateerde drukken bevatten een zelfde reeks van negen houtsneden die echter
niet van dezelfde blokken afkomstig zijn. De houtsneden van D blijken namelijk in
verschillende details, vooral in de gelaatsuitdrukking van de afgebeelde personages,
fijner en preciezer te zijn, zodat men mag besluiten dat de houtsneden van A naar
die van D zijn gekopieerd 6 . Met zijn regelmatig etwerk en zijn ornamenten maakt D
als druk trouwens een veel verzorgder en rijkelijker indruk dan A
5 Een nadere beschrijving van beide 4 o -drukken in Nijhoff-Kronenberg, Nederlandsche
Bibliographie van 1500 tot 1540, nrs. 1089 (ook dl. III, 2) en 3905 en Naar de letter 1 (Utrecht
1968), pp. 9-10. A wordt bewaard in de Bayerische Staatsbibliothek te München (Rar. 518),
D in de Henry E. Huntington Library te S. Marino, Californië. Van deze laatste druk bezorgden
H. Morgan Ayres en A.J. Barnouw een facsimile (Cambridge, Mass. 1932). De tekst is ook
als aanhangsel opgenomen bij W.A.F. Janssen, ‘Studies over Mariken van Nieumeghen’ in
Leuv. Bijdr. 56 (1967), pp. 86-99. Over de latere lotgevallen van het unieke exemplaar te
München zie men Rob Resoort, ‘Over de betekenis van gebruikssporen in prozaromans en
volksboeken’ in Spektator 6 (1976-7), pp. 311-327.
6 Zie M.E. Kronenberg, ‘De houtsneden in Mariken van Nieumeghen en het Engelsche
volksboek’ in Het Boek 18 (1929), pp. 177-186.
Mariken van Nieumeghen