Mariken

39
drukker deze zo concrete gegevens vandaan hebben gehaald De enige reden die
voor het toevoegen van zgn. overbodigheden en herhalingen kan worden aangevoerd
is louter van formele aard: er is toegevoegd omdat het oorspronkelijke toneelstuk in
verzen moest worden omgewerkt tot een leesboek... met proza. Maar dit, de gemengde
vorm van A met proza en verzen, is juist wat verklaard moest worden. Zo komt men
met de argumentatie der ‘overbodigheid’ hopeloos in allerlei kringredeneringen
terecht die telkens weer cirkelen rond de vooropgezette mening dat de verzen
oorspronkelijk een op zichzelf staande toneeltekst hebben gevormd. We spreken dan
nog niet van de grof-kwantitatieve aanpak waarmee hier alles in A gereduceerd wordt
tot ‘verstaanbaarheid’ en geformuleerd is in termen van al of niet onmisbaarheid. De
verzen kunnen zonder het proza worden begrepen, ze zijn dus overbodig en dus
secundair, zo luidt de simpele redenering. Hoeveel kan zo niet uit een moderne roman
worden geschrapt zonder een min of meer verstaanbaar minimum over te houden
Het is echter duidelijk dat de oorspronkelijke ‘kwaliteit’ van elke tekst op die manier
geweld wordt aangedaan. In ieder geval verminkt men door een radicale scheiding
van proza en verzen ten koste van het proza de organische eenheid en eenvoud van
de historie in A. Wat voor een spel houdt men na de verwijdering van het proza
trouwens over Een spel waarin sommige korte scènes en monologen elkaar
onmiddellijk opvolgen zonder de aanduiding van hun verschillende distantie in de
tijd of hun concreet-materiële verband, aanduidingen die voor een goed begrip van
het verhaal nochtans noodzakelijk zijn. Zo volgt de zelfmoordscène van de tante
(kap. VI) onmiddellijk op haar gesprek met de oom (kap. V) en volgen na de
herbergscène drie monologen waarvan de tweede en de derde (kap. VIII) niet zo
maar als het onmiddellijke vervolg van resp. de eerste en de tweede beschouwd
kunnen worden. Zonder het proza komt de toeschouwer ook zonder verklaring ineens
van de deken te Nijmegen (vgl. de aanmaning van de oom in v. 1006-7 ‘Ga wi,
Mariken nichte, ic sal u gaen leeden, Hier totten deken een vier doen stoken’) bij de
paus in Rome terecht en weet hij bij het zien van Emmekens ontwaken na het
ringmirakel niet eens dat Emmeken zich als penitente
Mariken van Nieumeghen