Mariken

172
(zie v. 234) mee op reis, maar wel zijn brevier met daarin, op een losse strook papier,
een bezweringsformule om in alle gevallen tegen 's duivels listen en lagen gewapend
te zijn. In breviaria zelf waren immers geen exorcisme-formules te vinden: zie P.
Maximilianus, ‘Nigromancie in Mariken van Nieumeghen’ in T.N.T.L. 68 (1950),
pp. 246-251. Vgl. ook L. Peeters, ‘Het Wagenspel van Masscheroen’ in NTg. 64
(1971), p. 105, n. 2.
XII Proza: in D celebreert de Oom werkelijk een mis. De bijgaande houtsnede stelt
hem, Emmeken en de duivel dan ook in een kerkinterieur voor.
Maer si en wisten haers...: D heeft enkel ‘he’ en voert de bisschop sprekend in:
‘and when that he has harde all hyr confession he was sory for hyr and sayd A good
dawghter your synnes be so grevyouse that I darenat absolve you wherfore I am
sory’.
XIII Proza: in D gaat nog een verzoek om te biechten vooraf: ‘Then went Mary
and hyr unkyll to the Pope & when they were come before hym then kneled they
downe/& than desyred Emmekyn the pope for the love of god that she myght be
confessed of hym/& he answered with a good wyll than sat Emmekyn and the pope
downe (zie houtsnede)/than began Emmekyn for to showe unto the pope hyr synnes
& sayd...’.
1059-1064 O Godheyt ongrondelijc...: D deelt hier nog mee: ‘then kneled the pope
on his knees & prayed god that he wolde put in his mynde some penance that were
for hir synnes & when he had prayed a whyle than cam into his mynde a penaunce
for hyr wherof he was glad...’.
1074-1081 daer sijn drie yseren ringhen: het miraculeus afvallen of verbroken worden
van ringen en ketens die men als opgelegde boete draagt, is een stereotiep
legendemotief. Het prototype van dergelijke verhalen zal wel de bijbelse geschiedenis
van Sint Pieters banden (Hand. 12 : 7) zijn. Volgens Wolthuis is ook bij de engel in
M.v.N. (zie proza XV) aan de engel uit deze tekst gedacht: Wolthuis, Duivelskunsten...,
pp. 148-150 en J.J. Mak, ‘Het ringmirakel in Mariken van Nieumeghen’ in Levende
Talen 1964, pp. 190-1.
XIV Proza: over Emmekens intrede en Oom Ghijsbrechts hulp daarbij is D
uitvoeriger. We leren eruit dat deze intrede niet iets was dat al enigszins vooraf
gepland was (zoals A zou kunnen doen vermoeden), maar dat het Emmekens eigen
idee en persoonlijk verlangen was toen ze Maastricht bereikten: ‘... and went so longe
tyll that they cam unto the towne of mastryche where was a nonnery of Nonnes of
seynt Magdalens order called converted synners... in whyche place she desyred hyr
Unkyll that he wolde laboure for hyr that she myght be shorne in amonge them/and
hyr unkyll answered with a good wyll/then spake the unkyl unto the abbayse of the
place and entreated hyr that his coseyn myght be shorne in and made a none in hyr
place and he entreated hyr so much that at the laste
Mariken van Nieumeghen