Inleiding richtlijn de ziekte van Parkinson - Medisch Contact

met de ZvP een ICS die Dopamine Dysregulatie Syndroom wordt genoemd, waarbij sprake is
van compulsief gebruik van dopaminerge medicatie. 280
De volgende kenmerken zijn geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van ICS
bij patiënten met de ZvP: jonge leeftijd, het krijgen van de ZvP op jonge leeftijd, mannelijk
geslacht, sensatiezoekende of impulsieve persoonlijkheidskenmerken, voorgeschiedenis van
alcoholmisbruik, een positieve familieanamnese voor alcoholmisbruik, aanwezigheid van ICS in
277;279 281-285
de voorgeschiedenis en het gebruik van dopamine-agonisten.
Wetenschappelijke onderbouwing
Er zijn geen grootschalige en goed opgezette klinische trials uitgevoerd naar de effectiviteit en
veiligheid van behandelingen van ICS bij patiënten met de ZvP. 286 Het weinige bewijs dat er is,
beperkt zich hoofdzakelijk tot niet-gecontroleerde studies met betrekking tot de dosering van
dopamine-agonisten. Een onderzoek naar ICS met een follow-up van 29.2 maanden waarin 15
patiënten met de ZvP en ICS deelnamen toonde aan dat bij 12 patiënten die het gebruik van
dopamine-agonisten staakten of de dosering aanmerkelijk verminderden (en daarbij meer
levodopa gingen gebruiken), de symptomen passende bij ICS naar eigen zeggen geheel of
gedeeltelijk verdwenen, terwijl de motorische symptomen verergerden. 287
Conclusie
Niveau 3/4
Het verlagen van de dosering of het volledige staken van de behandeling
met dopamine-agonisten kan bijdragen aan het verminderen of verdwijnen
van symptomen behorende bij het ICS.
C Mamikonyan 2008
D Mening van de werkgroep
Overwegingen
Het gebruik van dopamine-agonisten is een risicofactor voor het ontwikkelen van ICS. Er lijkt
geen verschil te bestaan tussen de diverse dopamine-agonisten in het risico op het krijgen van
ICS, maar er lijkt sprake te zijn van een klasse effect. 277;279;281 Eveneens is er geen duidelijke
relatie tussen de totale dosering dopamine-agonisten en het ontstaan van ICS. Het is belangrijk
dat de arts de patiënt en diens partner over de mogelijke bijwerkingen van dopamine-agonisten
inlicht.
Hoewel het risico voor het ontwikkelen van ICS het hoogste lijkt te zijn bij gebruik van dopamineagonisten
is ook het gebruik van andere anti-Parkinsonmedicatie (inclusief levodopa) en zelfs
diepe hersenstimulatie een risicofactor. Het Dopamine Dysregulatie Syndroom wordt
bijvoorbeeld regelmatig gezien bij jongere patiënten met de ZvP. Artsen die patiënten met de
ZvP behandelen moeten dus alert zijn op het ontwikkelen van ICS bij alle vormen van anti-
Parkinsonmedicatie, en ook bij patiënten die diepe hersenstimulatie hebben ondergaan.
Voor de arts kan het een uitdaging zijn om ICS bij een patiënt met de ZvP te herkennen, daar
deze stoornis bij de patiënt veelal gepaard gaat met gevoelens van schuld en schaamte,
waardoor symptomen passende bij ICS weinig spontaan gemeld wordt. Daarnaast kan ICS pas
ontstaan na jarenlang gebruik van dopamine-agonisten. Het is daarom van groot belang dat de
behandelend arts herhaaldelijk expliciet vraagt naar symptomen passende bij ICS, zowel aan de
102