Inleiding richtlijn de ziekte van Parkinson - Medisch Contact

„punding‟ (langdurig, stereotiep motorisch gedrag) ook seksuele ontremming optreden. Op een
totaal van 669 betrokkenen in de drie studies kwam pathologische hyperseksualiteit achttien
keer (2,7%) voor. Het gaat dan vaak om een heftige ontregeling. Tot slot is bij een deel van de
mannen de Parkinsonmedicatie de oorzaak van te vlug klaarkomen.
Ook de seksuele beleving van de partner is een belangrijke factor. 387 Vaak gaat de zin in seks
bij de partner verloren. Daarvoor zijn veel storende factoren aan te wijzen, waaronder het
veranderende lichaam van de patiënt. Een bevredigend seksueel contact wordt vaak ook
bemoeilijkt omdat de partner de verzorgersrol op zich moet nemen en omdat slapen in hetzelfde
bed niet meer gaat vanwege slaapstoornissen. Bij sterk toegenomen seksuele behoefte zal de
partner zich overvraagd voelen.
De aanpak van seksuele problemen bij ZvP is geen eenvoudige zaak. Het bespreekbaar maken
van de factoren die seksualiteit bemoeilijken ligt delicaat, maar heeft op zich vaak al een
therapeutisch effect. Bij de elementen die het vrijen verstoren lijkt het zinvol alleen die aspecten
te benoemen waaraan iets te verhelpen valt.
Uitgangspunt voor goed (medisch of paramedisch) handelen
Bespreek de factoren die seksualiteit bemoeilijken.
Benoem wat betreft de elementen die het vrijen verstoren alleen die aspecten die te
verbeteren zijn
Probeer wat betreft de discrepantie tussen de seksuele behoeften van beide partners de
negatieve perceptie vanuit de partner (“hij wil seks omwille van de medicatie, niet omwille
van mij”) te beïnvloeden. Het verbreden van het seksuele repertoire naar meer knuffelen en
strelen kan de druk op de partner verminderen. 387
De behandelend arts dient met de patiënt de mogelijkheid voor verwijzing naar een medisch
seksuoloog te bespreken
Overweeg bij de behandeling van erectiestoornissen het volgende:
o Het bestaan van comorbide endocriene stoornissen, zoals hypothyreoïdie of
hyperprolactinemie of een te lage testosteronspiegel;
o Het reduceren of staken van medicatie die erectiestoornissen of anorgasmie als
bijwerking hebben, zoals α-blokkers, β-blokkers en SSRI‟s;
o Het voorschrijven PDE5-remmers zoals sildenafil, tadalafil of vardenafil. Hierbij
dient extra aandacht te zijn voor eventuele orthostatische hypotensie om het
risico van sterke bloeddrukdaling uit te sluiten;
o Aandacht voor het bestaan van een depressie, en deze zo nodig behandelen 393 ;
o Het voorschrijven van alprostadil (synthetische prostaglandine E1) voor
intracaverneuze of urethrale toediening.
Overweeg bij de behandeling van orgasmestoornissen het volgende:
o Bij vertraagd of verloren klaarkomen is het advies om een sterke vibrator te
overwegen;
o Sommige mannen ontwikkelen premature ejaculatie door de dopaminerge
medicatie.
3.4. Orthostatische hypotensie
Uit diverse onderzoeken blijkt dat symptomatische orthostatische hypotensie (OH) frequent
voorkomt bij patiënten met de ZvP. 394 OH is in dit geval een uiting is van autonoom falen, Het
komt meestal in een gevorderd stadium van de ZvP. Vaak is sprake van polyfarmacie, zowel
voor de ziekte van Parkinson zelf als voor aanwezige comorbiditeit. OH kan gepaard gaan met
144