Inleiding richtlijn de ziekte van Parkinson - Medisch Contact

4. Medicamenteuze behandeling van de motorische symptomen
De behandelingsmogelijkheden voor de motorische symptomen bij patiënten met de ZvP
bestaan uit paramedische, medicamenteuze en neurochirurgische interventies. Tot dusver
bestaan er geen curatieve of bewezen effectieve neuroprotectieve behandelingen.
Het doel van de medicamenteuze behandeling is om te bereiken dat de patiënt optimaal
functioneert. Het moment waarop besloten wordt om te starten met symptomatische
farmacotherapie hangt af van de functiebeperkingen die de patiënt tengevolge van de
motorische symptomen van de ziekte ervaart, zoals hypokinesie, rigiditeit, tremor en gestoorde
houdingsreflexen. Daarnaast kunnen ook niet-motorische symptomen, zoals depressie of
dementie, een reden zijn om te starten met symptomatische farmacotherapie.
In deze richtlijn wordt bij de bespreking van de verschillende symptomatische farmacologische
therapieën van de ZvP een onderverdeling gemaakt in een ongecompliceerde fase van de ZvP
en een gecompliceerde fase van deze ziekte:
Ongecompliceerde fase van de ZvP: patiënten met een de novo ZvP of patiënten met een
stabiele ZvP die functiebeperkingen ervaren en daarom behandeling behoeven. Hierbij wordt
zoveel mogelijk naar monotherapie gestreefd;
Gecompliceerde fase van de ZvP: dit betreft patiënten die motorische complicaties hebben
ontwikkeld. Deze complicaties kunnen verminderd worden door behandeling met adjuvante
medicatie.
In de meeste studies wordt de mate van effectiviteit van de farmacologische behandeling
gemeten met de “Unified Parkinson Disease Rating Scale” (UPDRS). Dit is een
multidimensionale schaal bestaande uit 6 secties: sectie I omvat cognitie, stemming en gedrag,
sectie II ADL, sectie III motoriek, sectie IV de complicaties van therapie, sectie V de Hoehn en
Yahr classificatie en sectie VI de Schwab en England ADL-schaal. Hierbij wordt de score
behaald in sectie III of de gezamenlijke score van sectie I, II en III van de UPDRS meestal als
uitkomstmaat gebruikt.
De standaard symptomatische therapie voor de ZvP is, al meer dan 30 jaar, levodopa.
Levodopa is de precursor van dopamine, een van de neurotransmitters die deficiënt is bij de
ZvP. Levodopa wordt omgezet in dopamine door aminozuur-dopamine-decarboxylase (AADC).
Om deze omzetting voornamelijk plaats te laten vinden in het centrale zenuwstelsel en niet
perifeer, wordt een perifere decarboxylase-remmer toegevoegd (carbidopa of benserazide).
Hierdoor neemt de concentratie levodopa die de bloed-hersenbarrière passeert toe en nemen
de perifere dopaminerge bijwerkingen, zoals misselijkheid, braken en orthostatische hypotensie,
af (zie Appendix 4).
Na de introductie van levodopa zijn dopamine-agonisten op de markt gekomen. In vergelijking
met levodopa geven de dopamine-agonisten op termijn minder (motorische) complicaties. Dit
wordt echter deels veroorzaakt doordat dopamine-agonisten een minder sterk effect op het
dopaminerge systeem hebben. 104 Dopamine-agonisten geven echter wel vaker bijwerkingen,
zoals hallucinaties, hypotensie, impulscontrolestoornis of een toegenomen slaperigheid
overdag. De kans op bijwerkingen door dopamine-agonisten is groter naarmate de leeftijd van
de patiënt met de ZvP toeneemt. 104-106
Het voortschrijden van de ziekte is geassocieerd met het optreden van de zogenaamde
responsfluctuaties. Responsfluctuaties zijn schommelingen in de klinisch waarneembare reactie
op dopaminerge medicatie. Deze fluctuaties treden meestal pas op na een ziekteduur van een
aantal jaren. Als de symptomatische dopaminerge medicatie voor het eerst gestart wordt
vertonen de patiënten aanvankelijk een stabiele respons over de dag, die niet samenhangt met
52