Inleiding richtlijn de ziekte van Parkinson - Medisch Contact

Enkele studies maakten gebruik van beeldvorming om een mogelijk neuroprotectief effect te
onderbouwen. Echter, ook deze studies leverden diverse problemen op met betrekking tot de
interpretatie van de data. In een studie werd gerapporteerd, dat bij aanvang 11% van de
personen met de klinische diagnose ZvP desondanks normale scans vertoonden. 304 In een
andere studie was er geen sprake van een „washout‟-periode, zodat de symptomatische
effecten en eventuele neuroprotectieve effecten niet van elkaar onderscheiden konden
worden. 301 Bovendien kan in geen van de studies uitgesloten worden dat de studiemedicatie
invloed had.
Het relatief risico op sterven is een andere indirecte maat voor een neuroprotectief effect. Het
relatief risico op sterven in de levodopa monotherapie groep in vergelijking met de levodopa en
bromocriptine groep was 2.7, een reductie van 63% ten gunste van de levodopa en
bromocriptine groep. 303 In twee andere bromocriptine studies werden geen significante
verschillen tussen de groepen met betrekking tot de mortaliteit gerapporteerd. 153;302 De auteurs
van een vergelijkende studie tussen levodopa en cabergoline vonden eveneens geen
significante verschillen. 305
Conclusie
Niveau 1
De huidige neuroprotectie studies hebben geen bewijs geleverd dat
dopamine-agonisten een ander effect op het beloop van de ZvP hebben dan
levodopa.
A2 Whone 2003, Marek 2002,
B Oertel 2006, Lees 2001, Przuntek 1992
Overige overwegingen
Het uitstellen van motorische complicaties door dopamine-agonisten berust waarschijnlijk vooral
op een farmacokinetisch of farmacodynamisch effect, in plaats van op ziekteremming.
Dopamine-agonisten zouden theoretisch minder vaak responsfluctuaties kunnen geven, omdat
de langere halfwaardetijd leidt tot een minder pulsatiele stimulatie van dopaminereceptoren in
het striatum. 158 Alle dopamine-agonisten zijn daarom in korter of langer durend onderzoek
vergeleken met levodopa ten aanzien van het optreden van responsfluctuaties. 158;306;307 Hieruit
bleek inderdaad dat agonisten minder responsfluctuaties gaven op de korte termijn, echter
gepaard gaande met een minder goede effectiviteit, vergeleken met de met levodopa
behandelde patiënten. In alle agonisten trials bleek bij follow-up bovendien dat slechts nog een
minderheid van de patiënten na 2 tot 3 jaar enkel monotherapie met een agonist kregen, omdat
bij de meeste patiënten toevoeging van levodopa nodig bleek. Waarschijnlijk konden alleen de
patiënten met een langzaam ziektebeloop langdurig toe met alleen een dopamine-agonist. Het
feit dat deze patiënten minder responsfluctuaties ontwikkelden kan derhalve goed gerelateerd
worden aan de voor hen langzamere ziekteprogressie, in plaats van aan het middel zelf.
Tenslotte, heeft een recente studie met een follow-up van 14 jaar bij 782 geïncludeerde
patiënten laten zien dat starten met bromocriptine of levodopa geen uiteindelijk voordeel gaf ten
aanzien van mortaliteit, motorische scores en mate en ernst van responsfluctuaties. 166 Hiermee
lijkt het argument van eventuele remming van ziekteprogressie middels dopamine-agonisten
klinisch niet meer houdbaar.
109