Inleiding richtlijn de ziekte van Parkinson - Medisch Contact

A1 Van Hilten 1998, Clarke 1999, Clarke 1999, Clarke 2000, Clarke 2001
A2 Pogarell 2002, Wong 2003, Mizuno 2003, Poewe 2007, Barone 2007,
LeWitt 2007, Pahwa 2007
Overige overwegingen
Deze conclusies zijn gebaseerd op korte termijn studies. Er is tot op heden weinig onderzoek
gedaan naar de lange termijn effecten van adjuvante behandeling met dopamine-agonisten. Een
uitzondering hierop vormt een studie naar de effectiviteit en veiligheid van pramipexol op lange
termijn. 191 Uit dit onderzoek bleek dat langdurige adjuvante behandeling (< 57 maanden) met
pramipexol een verbetering op de UPDRS deel II en III bereikt werd en een vermindering optrad
van het aantal „OFF‟-perioden per dag (gemiddelde reductie in „OFF‟-tijd was ongeveer 2,5 uur
per dag).
De behandelend specialist moet bij het voorschrijven van dopamine-agonisten beducht zijn op
de voorkomende bijwerkingen, een en ander afhankelijk van leeftijd en comorbiditeit van de
patiënt (zie paragraaf 4.1.2).
Bij het toevoegen van dopamine-agonisten aan de medicatie, dient de levodopa dosering per
gift verlaagd te worden, indien hyperkinesieën optreden. 192 Op geleide van de motorische
symptomen kunnen vervolgens de doseringen van beide medicamenten aangepast worden.
Indien er veel „OFF‟-episoden blijven optreden, kan de dosering van dopamine-agonisten of
levodopa verhoogd worden.
Aanbevelingen
Non-ergot dopamine-agonisten kunnen door de behandelend specialist als middel van eerste
keuze worden voorgeschreven bij de adjuvante behandeling van patiënten met de ZvP in de
gecompliceerde fase met motorische responsfluctuaties.
De voorkeur gaat uit naar non-ergot dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol en rotigotine).
Alleen bij het niet verdragen van deze middelen kan, bij uitzondering, een ergot dopamineagonist
(bromocriptine of pergolide) worden voorgeschreven. Indien pergolide voorgeschreven
wordt, dient naast controle op souffles van het hart en tekenen van decompensatio cordis door
middel van lichamelijk onderzoek, jaarlijks echografische controle van het hart door een
cardioloog plaats te vinden.
Bij het toevoegen van dopamine-agonisten dient de dosering levodopa verlaagd te worden
indien hyperkinesieën optreden. Op geleide van het klinische effect kunnen de doseringen van
beide medicamenten worden aangepast.
4.2.3. Effectiviteit van adjuvante MAO-B remmers in de gecompliceerde fase van de ZvP
Hoe effectief is het toevoegen van MAO-B remmers bij de behandeling van motorische
responsfluctuaties bij de ZvP in de gecompliceerde fase, in vergelijking met placebo?
Voor meer informatie over MAO-B remmers zie paragraaf 4.1.3.
Wetenschappelijke onderbouwing
74