Milieubeleid - Oapen

De afvalproblematiek omvat veel moeilijk meetbare activiteiten. Te denkenvalt aan recreatief afval in de natuur en aan bodemvervuiling op het eigenterrein door bedrijven. In dergelijke gevallen kunnen statiegeldsystemen eenmeer indirecte benaderingsmethode bieden. Het heffen van statiegeld opverpakkingen kan de verspreiding hiervan in natuurgebieden beperken.Vervuiling van bedrijfsterreinen kan worden benaderd door het leggen vanstatiegeld op grond, in de vorm van een som geld die wordt betaald bij het ingebruik nemen, en die bij schoon opleveren van de grond wordt terugbetaald.Ook andere vormen zijn denkbaar waarbij zekerstelling wordt geboden vooreventuele schoonmaakkosten.De conclusie met betrekking tot dit situatiekenmerk luidt dat, wanneer activiteitenmoeilijk meetbaar zijn, sociale regulering het meest aangewezen instrumenttypeis. Indien echter bovendien de kosten of welvaartsverliezen van gedragsveranderinghoog zijn, is sociale regulering minder geschikt. In dergelijkegevallen zal een ander aangrijpingspunt voor beleid moeten worden gezocht.Kenbaarheid van effecten en causale relatiesNiet alleen de meetbaarheid of benaderbaarheid van de vervuilende activiteitzelf is belangrijk voor de instrumentkeuze, voor enkele instrumentvormen isbovendien informatie nodig over de effecten van het te reguleren gedrag en decausaliteitsrelaties tussen activiteiten en effecten. Dit geldt voor privaatrechtelijke(m.n. aansprakelijkheid van vermogensschade) en sommige socialeinstrumenten, zoals het milieukeur en voorlichting.De vereisten die het privaatrecht stelt aan het aantonen van een onrechtmatigedaad hebben in het geval van milieu-aansprakelijkheid zowel betrekkingop kenbaarheid van de milieubelastende activiteit, als op identificeerbaarheidvan de gedupeerden en van de causale relatie tussen activiteit eneffect. Figuur 4.1 geeft aan, hoe (economische) activiteiten van vaak grote aantallen(rechts)personen leiden tot ongewenste effecten (emissies, aantasting,uitputting). Deze effecten doen afireuk aan de milieukwaliteit, hetgeenandere (rechts)personen in hun belangen treft. De figuur geeft tevens aan datin gevallen met een groot aantal bronnen of gedupeerden zeer onoverzichtelijkesituaties kunnen ontstaan. De causaliteitseis uit het privaatrecht impliceertdat de weg van milieu-aantastende actor naar gedupeerde eenduidigvaststaat. Hiertoe moet niet alleen de causaliteit bekend zijn. %vens moetenzowel milieu-effecten als milieuschade (of ernstige milieurisico's) toerekenbaarzijn aan afzonderlijk identificeerbare bedrijven, individuen of groepen.Indien aan deze eisen niet is voldaan, is - althans vermogensrechtelijke - aansprakelijkheideen minder geschikt instrument. In veel gevallen zullen lokaleen regionale milieubeleidssituaties, die duidelijk door de doelgroep zijn veroorzaakteerder aan deze vereisten voldoen dan continentale en globale problemen,waarbij de bijdrage van de doelgroep aan de problemen veelal relatiefgering of niet afzonderlijk meetbaar is.Door recente ontwikkelingen in de jurisprudentie zijn sommige van dezevereisten voor toepassing van het privaatrecht versoepeld. Zoals in hoofdstuk3 is gesteld, geldt dit bijvoorbeeld voor de individueel aantoonbare schade. Ookde mogelijkheid voor belangenorganisaties om op te treden namens een groepparticulieren, waarvan ieders individueel geleden schade klein is, of zelfsnamens het algemeen belang, impliceert een aanzienlijke versoepeling van devereisten. Dit zou in nog veel sterker mate het geval zijn wanneer in het 'privaatrecht een algemene norm wordt opgenomen waarin van iedere rechtspersooneen zorgvuldige omgang met het milieu wordt vereist. Dan zou immersinformatie over de emissie zelf voldoende grond voor een rechtsgang kunnen zijn.Voor sociale instrumenten gelden, zij het minder formeel, in grote lijnen soortgelijkevereisten als bij ~rivaatrecht. Het feit dat sociale instrumenten bij