Milieubeleid - Oapen

gestreefd te worden naar een beperking van de belasting van het milieu zonderdat de overheid daarbij, anders dan ter vaststelling van algemene regels, eencentrale rol vervult. De overheid dient veeleer als strategische reserve daar teworden ingezet waar normale maatschappelijke krachten, a1 dan niet met eenhouvast in algemene regels, geen bevredigend antwoord bieden voor de problematiek.Deze herwaardering van de rol van de overheid leidt in algemene zintot een pleidooi voor een grotere rol van op transactie en overreding gerichteinstrumenten. De raad meent dat een grotere nadruk op sociale en privaatrechtelijkeinstrumenten een bodem kan leggen in het gebruik van het milieu,in die zin dat het 'onnodig' gebruik - het gebruik als gevolg van onachtzaamheid- hierdoor kan worden teruggedrongen. Evident is dat bij zo'n benaderingeen zeer actieve rol is weggelegd voor groeperingen die zich het lot van hetmilieu aantrekken. Het milieubeleid in strikte zin kan zich dan in sterkeremate richten op dat gebruik dat bij een gegeven stand van de techniek, en bijeen bepaald niveau van produktie en consumptie onvermijdelijk is. Voor eenoptimale allocatie van de op milieuverbetering gerichte inspanningen blijftpubliekrechtelijke regulering daarbij onvermijdelijk. Maar financiele instrumenten(heffingen of verhandelbare vergunningen) kunnen de rol van de overheidbeperken tot een kaderstelling waarbinnen economische actoren huneigen verantwoordelijkheden blijven nemen. Directe regulering wordt in dezeoptiek niet overbodig; waar sprake is van activiteiten met ernstige gezondheidseffectenof grote risico's voor mens en milieu zal altijd sprake blijven vaneen noodzakelijke inzet van dit reguleringstype. Voor het meer in concretobepalen voor welk probleem welk type instrument dient te worden ingezet,heeft de raad in hoofdstuk 4 een systematiek ontwikkeld: de 'situatiekenmerkenmethode'.Door een ruimere inzet van andere instrumenten dan directe regulering kanhet milieubeleid als geheel effectiever en efficienter worden, en - ook daardoor- aan legitimiteit winnen. Van cruciaal belang hierbij is echter dat instrumentenworden ingezet op het schaalniveau dat overeenkomt met de schaal van hetmilieuprobleem en de economische effecten daarvan. Is hier niet aan toe tekomen, dan zal de oplossing van het milieuprobleem altijd suboptimaal blijvenen kan deze gepaard gaan met aanzienlijke economische nadelen. Zeker voorNederland, met zijn open economie, moet er dus - zowel uit milieu- als uit economischoogpunt - alles aan gelegen zijn activiteiten te ontplooien die gerichtzijn op het bereiken van de juiste jurisdictie.Hier doet zich een spanning voor met de doelstellingen van het regeringsbeleid.Deze zijn immers geformuleerd voor het nationale niveau; bij de uitgezettetijdpaden voor de verschillende emissiereducties tot 2000 wordt weinigrekening gehouden met genoemde ecologische en economische afhankelijkheden.Dit onderstreept te meer het belang van genoemd streven naar internationaleafstemming via diplomatieke inspanning, maar maakt ook duidelijkdat bij gebrek aan resultaat hiervan sommige doelstellingen buiten bereikzullen blijven.Aan het slot van dit rapport wil de raad niet verhelen dat het Nederlandsebeleid, waarbij doelstellingen 'top-down' in een planvormingsproces wordenvastgelegd en vervolgens gezocht wordt naar een optimale instrumentatie,grote spanningen kan oproepen wanneer de daartoe benodigde optimale schaalniet gehaald kan worden danwel de efficiency, de effectiviteit of de maatschappelijkeaanvaarding van de ingezette instrumenten verkeerd is ingeschat. Bijde voorbereiding van volgende nationale milieubeleidsplannen ware dan ookmeer aandacht te schenken aan de mogelijkheden van een methodiek waarbij,met name in situaties van grote onzekerheid over de effectiviteit van het overwogeninstrumentarium, een bepaalde instrumentinzet geaccordeerd wordt envervolgens gedurende een van te voren vastgestelde 'leerperiode' wordt afgewachtwat daarvan komt. Zo'n aanpak brengt ons tevens gemakkelijker in een