Milieubeleid - Oapen

ewustwording ten aanzien van het milieu moet niet worden onderschat. Dezeheeft ongetwijfeld a1 tot aanzienlijke gedragsverandering geleid en bijgedragentot een legitimatiebasis voor overheidsbeleid op milieugebied.In deze paragraaf wordt echter - conform de bedoeling van de adviesaanvraag- aandacht geschonken aan de mogelijkheden ter gedragsbei'nvloedingwaar de overheid bij sociale regulering over beschikt. Wanneer hieronder verschillendeinstrumenten worden besproken, gaat het bovendien primair omhet potentieel van sociale regulering als een zelfstandig reguleringstype enniet als een noodzakelijk hulpinstrument voor andere reguleringsvormen. Dateen vergunning of heffing niet zonder overleg en openbaarmaking door voorlichtingtot stand kan komen en uitgevoerd kan worden, spreekt welhaastvanzelf 92.Sociale regulering omvat van figuur 3.1 zowel de rechterkolom als de ondersterij. In de rechterkolom, omdat de overheid als actor zelf in een overredingsrelatiekan treden met maatschappelijke actoren; in de onderste rij, omdatbijvoorbeeld ook publiekrechtelijke instrumenten kunnen worden gehanteerddie overreding tussen maatschappelijke actoren als oogmerk hebben.De beeldvorming over wat onder sociale regulering kan worden verstaan, isnog volop in beweging. Wee facetten zijn daarbij dominant: milieu als informatie-en bewustwordingsprobleem (het communicatieve facet) en milieu alsorganisatie- en bestuursprobleem (het structurerende facet).Het communicatieve facet kan verder worden onderscheiden in een beleidgericht op (1) voorlichting en educatie, en op terugkoppeling van informatie in(2) milieurapportages. Het organisatorische of structurerende aspect komtneer op overreding met (3) onvolledige contracten (vormen van zelfbindingzoals beloftes, herenaccoorden en convenanten). Bij het communicatieve facetspeelt het handhavingsprobleem voor de overheid slechts een rol voorzover zijer op moet toezien dat milieurapportages inderdaad beschikbaar komen, aande gestelde eisen voldoen, en in de besluitvorming worden betrokken. Hetbelangrijkste organisatorische aspect van sociale regulering is dat de naderespecificatie en de handhaving van het milieubeleid aan te identificeren en teoverreden derden wordt gedelegeerd, en de handhavingsinspanning van deoverheid veelal beperkt kan blijven tot het faciliteren van die delegatie en hetvolgen van ontwikkelingen.Het onderscheid in het communicatieve en het structurerende facet is venvantaan de indeling die Snellen maakt van vormen van sturing op afstand:beleidsvorming door gezamenlijke beeldvorming: door het verschaffen vaninformatie wordt bijgedragen aan een nieuwe definitie van de situatie;sturing door procedurering: procedurevoorschriften worden gegeven waaraanafwegings- en besluitvormingsprocessen moeten voldoen;sturing door structurering: de relaties tussen partijen in een beleidsveld wordengeherstructureerd door wijziging in taken en verantwoordelijkheden 93.Bij het communicatieve facet gaat het inderdaad om een gezamenlijke beeldvorming;het structurerende facet betreft de twee overige vormen van Snellen.Evenmin als bij op transactie gerichte instrumenten schrijft de overheid bijsociale regulering het uiteindelijke gedrag voor; in zoverre is sprake van overheidssturingop afstand. De overheid is echter niet afwezig, maar schept zodanigevoorwaarden dat de burger daadwerkelijk verantwoordelijkheid kannemen.Vergeleken met andere vormen van regulering lijkt sociale regulering eenzwakke werking te hebben omdat slechts een beroep op vrijwillige mede-9']9']Zie bijvoorbeeld C.M.J. van Woerkum. 'Wetgeving en communicatie als beleidsinstrument: een integrerende benadering':Bestuurswetenschappen. September 1988.42e jaargang nr: 5.1.Th.M. Snellen. 'Nieuwe vormen van sturing'; in: De terugtred van regelgevers: meer regels, minder sturing?; door W Derksen.Th.G. Drupsteen en W.J. Witteveen (red.). Zwolle. 1988. blz. 301.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET RECERINGSBELEID