Milieubeleid - Oapen

onderkend, dat hiervan vooralsnog geen grote effecten mogen worden verwacht:bij een groei van het aantal OV-kilometers met 10 procent neemt deautomobiliteit slechts 1,5 procent af. Ook het openbaar vervoer kent negatievemilieu-effecten. Deze effecten zijn echter veel kleiner dan bij het autoverkeer.De milieubelasting per reizigerskilometer kan verder worden teruggebrachtdoor de bestaande capaciteit beter te benutten. Gespreide werktijden kunnenhieraan bijdragen.4.6 ConclusiesDe situatiekenmerkenmethode, die in dit hoofdstuk is beschreven, biedt eensystematisch kader voor het kiezen van instrumenten in concrete milieubeleidssituaties.Wee centrale elementen in de methode zijn de handhavingsproblemenen de kosten of welvaartsverliezen die voor de doelgroep voortkomenuit de met het milieubeleid beoogde gedragsveranderingen. Daarnaastwordt in de methode een aantal meer specifieke situatiekenmerkenbeschouwd.Als onderdeel van de situatiekenmerkenmethode is een typologie van milieuproblemenontwikkeld. De typologie biedt een 'versnelde procedure', waarmeeaan de hand van enkele cruciale situatiekenmerken globale conclusies kunnenworden bereikt ten aanzien van de inzetbaarheid van soorten instrumenten.De situatiekenmerkenmethode behelst uitsluitend objectiveerbare aspectenvan de instrumentkeuze. De uiteindelijke keuze berust natuurlijk niet alleenop instrumenteel-rationele overwegingen, maar ook op politieke voorkeuren.Het toepassen van de typologie op een aantal milieubeleidssituaties leidt tot deconclusie, dat financiele en privaatrechtelijke regulering voor relatief veel(maar niet alle) bestaande problemen bruikbare instrumenten vormen. Dezeconclusie staat in contrast tot het huidige milieubeleid, waarin directe reguleringeen hoofdrol speelt. Het blijkt, dat de handhavingsproblemen die zowelaan directe als aan financiele regulering kleven, bij financiele instrumentenvaak sterk kunnen worden beperkt door een ander aangrijpingspunt in heteconomisch transformatieproces te kiezen. Privaatrechtelijke regulering gaatnog een stap verder door de handhavingslast bij de actoren zelf te leggen.Financiele regulering leent zich voor het gericht veranderen van gedrag,tenvijl privaatrecht een breed 'substraat' vormt, waarmee duurzaamheidsdoelstellingentot onderdeel van het maatschappelijk verkeer kunnen wordengemaakt. De 'keerzijde' van een bredere toepassing van privaatrecht is dat demate waarin doelstellingen langs deze weg worden gehaald niet meer inhanden van de overheid zelf ligt - zoals in theorie bij directe en financiele reguleringhet geval is - maar een verantwoordelijkheid vormt van anderen.De situatiekenmerkenmethode is voor een viertal onderdelen van het milieubeleidnader uitgewerkt. Deze situaties worden achtereenvolgens behandeld.Regulerende energieheffingen vormen een relatief geschikt instrument voorhet beperken van broeikasemissies, energiegebruik en sommige verzurendeemissies. Negatieve effecten van deze heffingen op de concurrentiepositie vanbedrijven zouden kunnen worden voorkomen door een deel van het verbruikvooralsnog vrij te stellen van de heffingen. In het volgende hoofdstuk wordthier verder op ingegaan.Voor de mestproblemen in de rundveehouderij en intensieve veehouderij leidtde situatiekenmerkenmethode tot een gecombineerd statiegeld/overschotheffingensysteem.Het statiegeld zou kunnen worden geheven op de inputs veevoederen kunstmest en teruggegeven voor zover er sprake is van verantwoordgebruik danwel venverking. Voor overtollige mest zou een verlaagde teruggavegelden hetgeen de facto een heffing inhoudt. Ook voor bestrijdingsmiddelenvormen heffingen een veelbelovend instrument, mits dergelijke maatregelenin Europees verband worden ingevoerd.MILIEUBELEID