Milieubeleid - Oapen

de output) kan dit effect in nog sterkere mate hebben, maar kan dit ook explicietals oogmerk hebben. Wanneer het doe1 van sociale regulering is maatschappelijkeactoren er toe te activeren in vrijwilligheid verantwoordelijkheidop zich te nemen voor bepaalde milieu-aspecten dan zou hieraan een verplichtingverbonden kunnen worden om in het openbaar rekenschap af te leggenvan de feitelijke prestatie. Deze terugkoppeling biedt niet alleen zicht op wat'anderen' in feite doen - belangrijk ter doorbreking van het sociaal dilemma -ook worden deze actoren zo blootgesteld aan mechanismen van informelesociale controle die ingrijpender kunnen zijn dan sancties die bijvoorbeeld aandirecte regulering zijn verbonden.Deze laatste benadering speculeert op een actieve samenleving waarin socialebewegingen en publiciteitsmedia een belangrijke rol spelen in deze socialecontrole. Waar het milieu in de publieke cultuur momenteel zeer hoog scoort,moet de potentiele effectiviteit hoog worden geacht.Beschikbaarheid van informatie vormt een belangrijke voonvaarde voor heteffectief functioneren van deze overredings- en sociale controle-processen.Groeperingen die hierin een rol willen spelen, zouden in staat moeten wordengesteld de noodzakelijke expertise op te bouwen. Sociale regulering waarvanhet oogmerk is overredingsprocessen in de samenleving te bevorderen, vereistwe1 de aanwezigheid van voorzieningen, zoals wetgeving die de beschikbaarstellingvan informatie regelt. In paragraaf 3.3 werd ingegaan op de mogelijkheidvan een privaatrechtelijke informatieverplichting. Opneming van hetmilieu in de algemene beginselen van maatschappelijk verkeer zou de overredingshandelingenvan burgers ten opzichte van elkaar bovendien voorzienvan een juridisch sluitstuk.De vormgeving van het communicatieve facet van sociale regulering kanbestuurlijk dus ook gepaard gaan met procedurering en structurering.Deze staan evenwel voorop bij het als tweede onderscheiden facet, namelijk hetstructurerende facet. De overreding krijgt hier haar neerslag in afsprakentussen de overheid en maatschappelijke actoren waarin partijen zichzelfverplichten tot bepaalde verantwoordelijkheden. Het communicatieve facet ishierbij niet afwezig; hieronder zal juist het tegendeel blijken.Uit het oogpunt van een doorbreking van het sociaal dilemma is de structureringvan verantwoordelijkheden cruciaal: wie worden er bij betrokken. De verwachtingenover wat 'de anderen' (bijv. concurrenten) doen, kunnen in deafspraken min of meer geformaliseerd worden. Het sanctiemechanisme tussenoverheid en maatschappelijke actoren dat naleving van gedane beloftes moetgaranderen, is in de relatie tussen overheid en maatschappelijke actorenvanzelfsprekend opnieuw sociale controle. Het sanctiemechanisme tussenmaatschappelijke actoren onderling kan eveneens berusten op sociale controle,maar hier zijn tal van andere mogelijkheden denkbaar. In het maatschappelijkverkeer bestaan vele vormen van waarmerking van goed en slecht gedrag('Erkend door de ANWB', of het bij wangedrag uitsluiten van onderlingedienstverlening). Maar ook privaatrechtelijke sanctiemogelijkheden behorentot het controle-arsenaal. De identificatie van relevante actoren is derhalvevan groot belang. Belangentegenstellingen en communicatiegebreken tussenconcurrenten, tussen producenten en consumenten en milieugroeperingen zijnzo te overbruggen, waarmee het sociaal dilemma wordt doorbroken. De rol vande overheid kan hier dan ook de vorm krijgen van 'mediator' tussen uiteenlopendebelangen.Deze bestuursvorm heeft met name op milieugebied een zekere vluchtgenomen. Daarom zal er wat dieper op worden ingegaan, gebruikmakend vande principal-agent-theorie.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID