Milieubeleid - Oapen

In de bepaling van de beleidsagenda gaat het om twee hoofdvragen: hoe wordendoelstellingen en aandachtsvelden geprioriteerd en wat houden die doelstellingenen aandachtsvelden dan in? (Hoe breed zien we de samenhangen?). Derangorde van onderwerpen op de beleidsagenda - de vraag naar het hoe - wordtbepaald in een wisselwerking tussen internationale en nationale bewustwordingenerzijds, en politiek ondernemerschap anderzijds: politici reageren,a1 dan niet met vertraging, op wat er leeft in de samenleving. Als zij eenmaalbesloten hebben een vraagstuk 'op te pakken' geven zij vervolgens met meer ofminder ondernemerschap leiding aan de verdere problematisering daarvan,nu op hun beurt ook met het oogmerk steun te werven voor hun beleid doormiddel van het bevorderen van een verdere bewustwording bij het publiek. Alsde politiek een ondenverp evenwel venvaarloost of teleurstellend behandelt,kan de publieke belangstelling weer wegebben, zonder dat dit wil zeggen dathet probleem ook 'weg' is. Integendeel, bij een inadequate politieke agendabepalingkomen maatschappij en politiek zichzelf op den duur toch vaak weertegen. Met name in het milieubeleid is de interactie tussen bewustwording,politieke respons en publieksrespons zeer herkenbaar. In paragraaf 3.5 is a1aan de orde gekomen hoe, in een proces van sociale regulering, een optimaalinspelen op de geschetste wisselwerking tussen publieke en private responsbepalend is voor het succes van ketenbeheer en afvalverwerking. 'kt zover hethoe.Succes in het milieubeleid is daarnaast sterk afhankelijk van een zinvolle afbakeningvan doelstellingen en aandachtsvelden, van wat we willen doen, en inwelke samenhang. Het is duidelijk dat het formuleren van onrealistische doelstellingenhet vertrouwen in het beleid zal schaden, maar ook de gevoeligheidvan doelstellingen voor een adequate afbakening van het aandachtsveldverdient onderstreping. In het beleid ten aanzien van de automobiliteit,bijvoorbeeld, spelen niet alleen de fysieke grenzen aan het autogebruik (files,parkeerbeperkingen), het regime van publieke heffingen en vrijstellingen inde (paralfiscaliteit, de regeling van de aansprakelijkheid (wordt er eenverhaalsrecht geeffectueerd door sociale en particuliere ziektekostenverzekeraars?)en de sociale regulering (voorlichtingscampagnes) een rol, maar ookhet palet van alternatieven dat de automobilist geboden wordt, van gestaffeldewerktijden tot openbaar vervoer en fietsvoorzieningen. Omgekeerd spelen bijde beoordeling van de wenselijkheid van een hoge snelheidstrein als alternatieveopenbare vervoersvoorziening voor het lange-afstandsvervoer nietalleen de aantasting van natuur en landschap in het Groene Hart van de Randstaden de substitutie-elasticiteiten van vliegtuig- en autogebruik bij ongewijzigdbeleid een rol, maar ook (de wijzigingen in) het ruimtelijke ordeningsbeleid(capaciteitsplanning van wegen, luchtwegen en vliegvelden) en alleandere beleidsmaatregelen die zowel de mobiliteit als de samenstelling daarvanin de toekomst kunnen bei'nvloeden.Meer in het algemeen toont analyse van het totale 'systeem' de volle breedtevan afdekkende beleidsagenda's, door de wisselwerking tussen beleidsterreinenin beeld te brengen. De effectuering van een verhaal van ziektekosten op eenautomobilist die persoonlijke schade veroorzaakt, valt buiten het terrein vanhet milieubeleid, maar zal via de WA-premie van aanzienlijke invloed zijn opde vaste autokosten, en daarmee op de omvang van het autobezit, als eenbelangrijke determinant van het autogebruik en de daarmee gepaard gaandemilieu-effecten. Anderzijds betekent de huidige beperking van de risicoaansprakelijkheideen impliciete subsidie op het autobezit, en daarmee op deaantasting van het milieu. Dergelijke samenhangen 'via de band' van anderemarkten zijn bijvoorbeeld ook te bespeuren in de nevengevolgen van de combinatievan een hoge reele rente voor een voorraadbeheer van 'just-in-time-'1 Zie hierover T. Hartlief en G.E. van Maanen. 'Bedrijfsvereniging. verhaal en nieuw BW'; Socioal Maondblod Arbeid. mei 1991.