Milieubeleid - Oapen

Deze 'verstatelijking' heeft niet alleen betrekking op het transactiemechanisme.Ook door bevel en overlegloverreding geregeerde relaties zijn onderheviggemaakt aan publieke regulering en controle. Individuele bindingen mettraditionele integratiekaders als gezin, functie, buurt en kerk zijn voor eendeel vervangen door bindingen met het staatsbestel. Deze ontwikkelingenhebben voor de individuele burger in de regel meer vrijheid, gelijkheid enmobiliteit meegebracht.De keerzijde van deze verandering van de maatschappelijke ordening is delaatste decennia in toenemende mate gebleken. De ingrijpende bemoeienisvan de overheid met het maatschappelijk verkeer heeft tot een uitholling vande verantwoordelijkheid van de burger en van intermediaire verbanden geleid.Wanneer zich problemen voordoen, wordt de overheid immers a1 gauw als deprimaire oplosser aangewezen. Recentelijk is dan ook het besef doorgedrongendat de overheid door deze taakescalatie overbelast is geraakt. Door bestuurskundigonderzoek, maar ook door ervaringskennis van de individuele participantenin het maatschappelijk verkeer is duidelijk geworden dat de overheidniet meer is opgewassen tegen de voor haar rekening komende handhavingslasten.Dit wil niet zeggen dat de overheid zich op veel gebieden zou kunnen terugtrekkenen de ontwikkelingen op hun beloop zou moeten laten. Wel, dat eennieuwe balans moet worden gevonden tussen statelijke regulering, transactiestussen overheid en markt danwel tussen marktpartijen onderling en zelfregulering.Deze reguleringsvormen staan niet 10s van elkaar: maatschappelijkeactoren nemen niet vanzelf meer verantwoordelijkheid. De formelevoorwaarden hiervoor moeten mede door de overheid worden gecreeerd.Formele en informele vormen van sociale controle dienen daarbij in een nieuwevenwicht te komen. Formele sociale controle kan uitsluitend functioneren alssluitstuk en in het verlengde van in de samenleving functionerende vormenvan informele regulering en controle.Tot nu toe mengde de overheid zich vooral via bevelsrelaties in het maatschappelijkverkeer. De vraag dient zich dan ook aan in hoeverre het openbaarbestuur de potenties van beide andere ordeningsmechanismen beter kanbenutten. Hierbij is tevens aan de orde in hoeverre in ieder van de drie ordeningsmechanismeneen groter beroep op zelfregulering kan worden gedaan.In de moderne discussie over de ordening van het maatschappelijk verkeer ende rol van de overheid daarin staan transactie en overreding als mechanismensterk in de belangstelling. Dat het publiekrechtelijke instrument van heffingenmogelijkheden biedt, wordt steeds meer onderkend. Daarnaast biedenvooral transacties in de privaatrechtelijke sfeer en het mechanisme van overredingmogelijkheden voor zelfregulering. Bij transacties in de privaatrechtelijkesfeer contracteren partijen zelf en zien zij ook zelf toe op het gelijk overstekenvan prestaties en contraprestaties. De overheid blijft in beginsel buitende waardebepaling en de contracthandhaving; haar verantwoordelijkheid isbeperkt tot bijdragen aan een infrastructuur van privaatrechtelijke verkeersregels,aansprakelijkheidsstelling en arbitrage. Overleg en overreding zijnniet (in rechte) afdwingbare wijzen van be'invloeding van de normen, waardenen voorkeuren die het maatschappelijk gedrag bepalen. Het primaat van deoverreding ligt lang niet altijd bij de staat maar vooral bij andere formele eninformele sociale verbanden (het gezin; de pressiegroep). De staat zal in eenopen democratische samenleving als regel alleen 'op afstand' aan voorlichtingen bewustwording bijdragen. In de sfeer van overleg en overreding zijn de drukmiddelenen sancties niet (primair) publiek- of privaatrechtelijk, maar sociaal.Zij zijn daarom niet noodzakelijk minder krachtig. Het komt immers voor datorganisaties zwaarder tillen aan hun publiek imago dan aan een opgelegdeboete.