Milieubeleid - Oapen

De raad stelt met voldoening vast dat Nederland internationaal vooraan staatin de opbouw van een kennisinfrastructuur om de milieuproblematiek hethoofd te bieden. Daarmee is een noodzakelijke voorwaarde vervuld om tekomen tot een rationalisatie van de ecologische grenzen en mogelijkheden vanhet milieubeleid, alsmede van de kosten en baten van de effectuering daarvan.Maar geen voldoende voorwaarde. Want, rekening houdend met het subjectievekarakter van de feitelijke besluitvonning, blijft de vraag bestaan of onzepolitieke cultuur de eisen van bestendigheid die een duurzame ontwikkelingaan het beleid stelt, kan waarmaken. Of, minder dramatiserend, waardoor derobuustheid van die cultuur bepaald wordt, en of daar iets aan te doen is, in eendemocratie. Zijn de ogenschijnlijke gegevenheden in de besluitvormingsstructuurveranderbaar? Wat bepaalt de substitueerbaarheid van symboliek voormateriele inhoud en de bestendigheid waarmee een bepaald beleid wordt uitgevoerd?Hoe moet een milieudiplomatie worden gevoerd om de grenzen van hetbeleid, letterlijk en figuurlijk, te verleggen?De antwoorden op dit soort vragen lenen zich niet of nauwelijks voor eenweerlegbare bewijsvoering in wetenschapsfilosofische zin, maar zij kunnenwe1 aannemelijk gemaakt worden in een verklarende paradigmatische visie.Als uitgangspunten daarvoor zijn gekozen (1) Hirschmans verklaring voor dedynamiek van uitdagingen 6, en (2) de veronderstelling dat de dynamiek vanhet antwoord op die uitdagingen een strategische variabele is die, naar wisselendedoch herkenbare omstandigheden, meer of minder belnvloed kanworden. Tegen die achtergrond heeft de raad, onder stapsgewijs verruimdeveronderstellingen inzake de (veranderbaarheid van de) internationaleomgeving waarin het Nederlandse milieubeleid gevoerd wordt, een drietalbeleidsperspectieven doordacht: een (1) nationaal perspectief, een (2) Europaperspectief,en een (3) mondiaal perspectiefDeze perspectieven moeten als 'overlappende styleringen' worden gezien. Hetbeleid kan er op worden gericht hen dynamisch in elkaar te laten overvloeien.Naar het oordeel van de raad is daarmee BBn van de belangrijkste strategischemogelijkheden van het milieubeleid aangeduid, gegeven de a1 gesignaleerdetendentie naar 'opschaling', nationaal zowel als internationaal, als meer enmeer doorslaggevende factor in de doeltreffendheid van het milieubeleid. In degeschetste volgorde van de beleidsperspectieven neemt de samenwerkingbinnen bestaande politieke en handelsblokken en daartussen toe, waarmee degevaren van een verlies van concurrentiepositie en een ongewenste verplaatsingvan bedrijvigheid sterk afnemen ? Niet alleen de technische mogelijkheden,maar ook de legitimatie om een actief milieubeleid te voeren, nemen zoomgekeerd evenredig toe. Daardoor vermindert de terughoudendheid bij deonmiddellijk betrokkenen. In het laatste, mondiale beleidsperspectief isbijvoorbeeld de introductie van een algemene heffing op energie teneinde het(verspillende) verbruik te verminderen een geaccepteerd instrument. Bij heteerste, nationale perspectief is een beleidsintensivering ten behoeve vanmilieuproblemen die de nationale grenzen overschrijden in de uitgangssituatieslechts in een beperkte mate mogelijk.In het nationale perspectief wordt Nederland in een afwachtende omgevinggezien, waarin het buitenland niet 'meewerkt' aan de oplossing van onzemilieuproblemen. De essentie van dit beleidsperspectief is dat een tekortschietendeEuropese en mondiale samenwerking de beleidsmogelijkheden beperkt6] A.O. Hirschman, Shifting involvements; Princeton. University Press, 1982.'1 Verplaatsing is 'ongewenst' wanneer de milieuproblematiek daardoor per saldo niet dichter bij een oplossing komt. of die oplos-sing - gezien vanuit het land van waaruit activiteiten verplaatst worden - onevenredig veel offers vergt. Op zichzelf kan, bijvoor-beeld, een geleidelijke verplaatsing van de aluminiumindustrie naar landen met een overschot aan waterkracht tot een gewenste.meer duurzame ontwikkeling leiden.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID