Milieubeleid - Oapen

3.3.2 Relatie tussen publiek- en privaatrechtIn de afgelopen jaren is de regering een ruimer gebruik gaan maken van demogelijkheden van de overheid om in privaatrechtelijke hoedanigheid de doelstellingenvan het milieubeleid te realiseren. Via de burgerlijke rechter trachtde overheid steeds vaker de kosten van het herstel van milieuschade op vervuilerste verhalen of vervuiling te stoppen, tenvijl door middel van overeenkomstenmet bedrijven en brancheverenigingen getracht wordt emissies teverminderen. Daarentegen wordt slechts beperkt of in het geheel geen gebruikgemaakt van de mogelijkheid om door wzjziging van het privaatrecht demilieuproblematiek te beheersen, ondanks de onmiskenbare relatie tussenprivaatrechtelijke ordening en milieuproblematiek.Hoewel tal van milieuproblemen mogelijk herleidbaar zijn tot een gegevenverdeling van rechten en aanspraken tussen particulieren onderling en tussende particuliere en collectieve sfeer, berust die verdeling veelal op niet minderzwaarwegende overwegingen van algemeen belang. De onderlinge afbakeningvan rechten en aanspraken tussen particulieren onderling en tussen particuliereen collectieve goederen is namelijk in veel gevallen van fundamenteelbelang voor welvaart en samenleving. Rivieren zijn als transportwegenbeperkt bruikbaar indien met iedere waleigenaar overeenstemming moetworden bereikt over het gebruik. Er hoeft er maar Ben te zijn die zijn recht nietwenst te verhandelen en doorgaand vervoer is onmogelijk of tolplichtig (menzie de geschiedenis van Diederik 111). De keuze om goederen en aansprakenaan het particuliere verkeer te onttrekken, berust doorgaans op de overwegingdat indien de eigendom daarvan in vele handen opgedeeld zou zijn een doelmatigebenutting niet mogelijk is vanwege de hoge transactiekosten. Luchtvaartzou onmogelijk zijn indien iedere grondeigenaar toestemming moetverlenen voor het overvliegen. Industriele vestigingen worden onmogelijkwanneer een bedrijf toestemming zou moeten hebben van alle eigenaren overwier grondgebied de fabrieksrook wegdrijft. Ook uit een oogpunt van marktverdelingzou een dergelijk systeem minder bevredigend zijn; de laatste die zijntoestemming verleent, zou daarvoor een veelvoud van de prijs kunnenbedingen, die de eerste voor zijn toestemming krijgt. Maatschappelijke ontwikkelingenzouden gepaard gaan met een veelvuldig Van der Gaag-effect (naarde ervaring met de eerste spoorbanen), hetgeen alleen door onteigening zoukunnen worden voorkomen. De industriele ontwikkeling in de afgelopen eeuwhangt kortom in tal van opzichten samen met de verdeling van rechten en aanspraken.Zoals in paragraaf 3.2 is gesteld, vereist duurzame ontwikkeling echter dat debeperking van het gebruik van het milieu waar mogelijk wordt ingebouwd inde structuur en ordening van het maatschappelijk verkeer. Er is derhalve allereden om na te gaan in hoeverre het milieu ook in de rechtsbetrekkingentussen burgers meer tot gelding kan worden gebracht. Cruciaal hierbij is datverwezenlijking van op milieugronden wenselijke gedragsverandering doormiddel van privaatrecht het bestaan van derden veronderstelt die belanghebben bij dat gewenste gedrag. Realisering van de beoogde gedragsveranderingis bovendien afhankelijk van de bereidheid van bedoelde derden om hunaanspraak in rechte geldend te maken, terwijl het privaatrecht zich niet leentvoor gedetailleerde technische voorschriften. Het privaatrecht is dus mindergeeigend voor milieuproblemen die hoe dan ook of op korte termijn opgelostmoeten worden.De erkenning dat het draagvermogen van het milieu grenzen stelt aan hetgebruik daarvan ten behoeve van produktie en consumptie impliceert dat ditdraagvermogen een economisch, schaars goed is. De definitie van het draagvermogenvraagt collectieve afwegingen en is derhalve een zaak van politiekeverantwoordelijkheid. Het beheer van het schaarse goed en de verdeling overWETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELElD