Milieubeleid - Oapen

tionele fiscale theorie heeft hiermee leren leven, en bepleit een egalisatie vangedragsreacties in een systeem van optimale belastingheffing, waarin bestedings-en inkomstenbelastingen zodanig zijn ingericht dat vraag en aanbod indezelfde proportie worden teruggebracht voor alle goederen en produktiefactoren.Ook deze relativering van het neutraliteitsconcept voldoet evenwel niet, voorzover zij uitdrukking is van de wens de allocatie van v66r de fiscale interventiezo dicht mogelijk te benaderen, want de verandering van de allocatie kan juisthet oogmerk van de interventie zijn (bijv. de beoogde substitutie van de treinvoor de auto, door de internalisatie van milieu-effecten). Musgrave relativeertde neutraliteitsnorm als zodanig dan ook door op te merken dat 'neutrality isefficient only in the avoidance of effects that are not an intended part of anefficiently determined set of policy objectives' 40. Zijn er allocatieve distorsies(bijv. externe effecten) in de uitgangssituatie, dan geldt de observatie vanBreak, dat 'a distorted world [...I can be improved by adding distortions of theright kind' 41. Dit fundamentele inzicht vormt de voornaamste ratio voor deinzet van het financiele instrumentarium in het milieubeleid. Heffingen ensubsidies staan nu ten dienste van een verbetering van de allocatie, door deinternalisatie van tot dusver extern gebleven negatieve en positieve externeeffecten. Substitutie-effecten zijn nu gewenste effecten in de zin van Musgraveen Break ('an intended part7/'distortions of the right kind'). Zij leveren in ditgeval geen additioneel welvaartsverlies op, maar een welvaartswinst ('welfaregain'), omdat het allocatieproces zich nu voltrekt volgens prijskwaliteitsverhoudingenop basis van de werkelqke alternatieve kosten, waarin milieuwaardenals 'entgangene Nutzen' zichtbaar gemaakt en gei'nternaliseerdzijn 42. Ook onder fiscalisten wordt thans erkend dat de traditionele fictie vanneutraliteit als belastingbeginsel berust op een onjuiste interpretatie van deoptimaliteit van de allocatie waarop zij aangrijpt. In de moderne theorie van deopenbare financien is het 'op orde' brengen van de allocatie, zowel aan de voorzieningen-als aan de bekostigingskant, een als legitiem aanvaard doel; hetoogmerk is niet langer neutraal te belasten, maar te belasten wat weniet willen (milieuschade) en te ontzien wat we we1 willen (inkomensverwerving)43.Bestemmingsheffingen, regulerende heffingen en milieubelastingenDe milieugerelateerde lasten die een overheid in rekening kan brengenworden onderscheiden in bestemmingsheffingen, regulerende heffingen enmilieubelastingen, met als onderscheidend kenmerk het primaire oogmerk40] R.A. Musgrave, The Theory of Public Finance; New York, McGraw Hill, 1959, blz. 141.41] G.F. Break. 'The Incidence and Economic Effects ofTaxation'; in: The Economics ofPublic Finance; door AS. Blinder e.a. (red.). Washington,Brookings. 1974, blz. 224. De hier geciteerde uitspraken van Musgraveen Break geven al aan dat de inzichten uit de allo-catietheorie van de zogenoemde 'naast-beste' oplossingen in de loop van de jaren zestig en daarna in de theorie van de optimalebelastingheffing zijn geabsorbeerd. Hiermee is de geloofwaardigheidvan deze theorie evenwel nog niet gewaarborgd. Zie hier-over D.J. Wolfson, 'Towards a Theory of Subsidisation'; De Economist. 1990. 138e jaargang nr. 2, herdrukt in: Producer Subsidies;door R. Gerritse (red.), London. Wheatsheaf, 1990.42] Ook de internalisatie van milieuwaarden is, met enige kunstgrepen, te demonstreren aan de hand van fig. 2.1. Zet nu autokilometersop de Y-as, en treinkilometers op de X-as, en beschouw P3 op de budgetlijn AC als de uitgangssituatie. Stel, er wordt nu eenextra accijns van AD:AO geheven op iedere autokilometer, en treinkilometers worden gesubsidieerd op een niveau waarbij Keenzelfde aantal mobiliteitskilometers zou kunnen kopen als in P, (de nieuwe budgetlijn DE gaat door punt P3). Ksubstitueert nudure autokilometers voor goedkope treinkilometers tot punt P2, en blijkt daar zoveel op over te houden (inkomenseffect) dathij, uiteindelijk, een hogere indifferentiecurve kan bereiken in PI, met wat minder autokilometers, doch veel meer treinkilome-ters dan voorheen.43 ] J. Pen. 'Het milieu in de jaren negentig'; in:]. Pen. Wie heeft er gelijk?; Schoonhoven. Academic Service. 1990. blz. 205-21 1. Eendergelijke aanpak is ook bepleit door de Sociaal-Economische Raad, Advies sociaal-economisch beleid, 1991-1994; nr. 91/02.'s-Gravenhage. 199 1.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET RECERINGSBELEID