Milieubeleid - Oapen

Ook voor milieuproblemen met een nationale of lokale schaal geldt dat deregelkring aangepast moet zijn aan het probleem. Als de effecten van bepaaldeactiviteiten gemeente- of provinciegrenzen in belangrijke mate overschrijden,kan niet van de betreffende bestuurslagen worden verwacht dat zij ook involdoende mate rekening houden met de belangen van personen en bedrijvenbuiten hun jurisdictie.Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de geografischeschaal van de ecologische en economische effecten van milieubeleid niet zozeervan invloed is op de keuze van instrumenten, als we1 op de omvang van deregelkring die in het ideale geval nodig zou zijn. Indien de regelkring te kleinis, treden ongewenste effecten op. Dit geldt voor alle instrumenttypen. Indergelijke gevallen dient, eventueel met creatieve diplomatie, te wordengezocht naar wegen om de regelkring te vergroten.Tijdschaal van de effectenAls de (milieu-)gevolgen van ons huidige gedrag geheel of ten dele worden gedragendoor toekomstige generaties, is het gewenst dit gedrag zodanig te beinvloedendat ook aan het belang van onze nakomelingen recht wordt gedaan. Ditafwegingsprobleem doet zich met name voor bij de exploitatie van (vernieuwbareen niet-vernieuwbare) grond- en hulpstoffen, zoals vis en olievoorraden.In dergelijke situaties zijn instrumenten waarbij het gedrag alleen wordtbepaald door de belangen van nu levende actoren ontoereikend. Dit geldt metname voor zuiver privaatrechtelijke instrumenten. De verdeling van milieuruimtetussen generaties vereist dan een meer actieve rol van de overheid.Hierbij valt in de eerste plaats te denken aan publiekrechtelijke instrumenten,zoals directe regulering en heffingen. Ook het instrument verhandelbarevergunningen kan, doordat de overheid emissieplafonds vaststelt, het belangvan toekomstige generaties bevorderen.4.3.5 Weerstand en kostenHoge kostenlwelvaartsuerliesDe kosten voor de doelgroep van gedragsaanpassing in termen van welstand ofwelvaart kunnen tussen milieubeleidssituaties en doelgroepen sterk uiteenlopen.Energiebesparing bijvoorbeeld leidt niet alleen tot kosten maar ook totopbrengsten. Het vergroten van besparingsinvesteringen kan per saldo vaakrelatief lage kosten met zich meebrengen, of zelfs tot 'winst' leiden. De geringegevoeligheid van het autogebruik voor bijvoorbeeld benzineprijzen doet daarentegenvermoeden, dat het overstappen op andere vervoermiddelen voor veelautomobilisten een groot individueel welvaartsverlies met zich meebrengt.Het inzetten van instrumenten leidt er in het ideale geval toe dat een in eersteinstantie door de doelgroep geprefereerde keuze onmogelijk of onaantrekkelijkwordt gemaakt (zie ook par. 2.3). Men schakelt dan over op alternatieven, dieeen lager welvaartsniveau of hogere kosten met zich meebrengen. Directeregulering brengt, expliciet of impliciet, evenzeer kosten met zich mee alsmilieubelastingen en regulerende heffingen. Systemen van aansprakelijkheidleiden eveneens tot gedragsaanpassingen die geld kosten. Ook bij sociale reguleringkan er sprake zijn van kosten danwel welvaartsverlies; bij deze vormvan regulering kan slechts worden vastgesteld dat deze kosten hopelijk wordenovertroffen door de 'opbrengsten' in de vorm van bijvoorbeeld een milieuvriendelijkbedrijfsimago of een beter zelfbeeld. Instrumenten in de sfeer van infrastructuuren voorzieningen tenslotte leiden tot extra kosten voor de overheid.De gangbare opvatting is dat een lage prijselasticiteit met name een nadeel isvoor het inzetten van regulerende heffingen en milieubelastingen zodatWETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID