Horvat Branko Jugoslovenska privreda 1965-1983 - Učitelj ...

lakcente i bez prejudiciranja drugih rješenja u drugim sferamatakvapolemika jednostavno nije relevantna. A sam stav je uz to. i veoma problematičan. Mogu se navesti niz tržišnih privreda -francuska npr. - u kojima je državni sektor u bankarstvu znatnojači nego kod nas, a privredne organizacije ipak imaju mnogoveću i financijsku i općeprivrednu autonomiju nego kod nas. A ibirokratske smetnje su relativno male. Kako to?»Pogrešna tehnikacc6. »Takodjer nije jasno koji racionalni razlozi navode profHorvata da se zalaže za borbu administrativnim sredstvimaprotiv administrativnih ciklusa. Zna se da se naša privredakretala ciklički, ali to su ciklusi koje je pruzrokovao plan idržavna in tervencija cc •Ono što ovdje nije jasno jest na osnovi čega drug Đodan meniimputira zalaganje za administrativna sredstva? A što se tičeciklusa, u Jugoslavenskom institutu za ekonomska istraživanjautvrdjeno je da su ti ciklusi u Jugoslaviji veći nego bilo na Istokubilo na Zapadu, bilo u planskim bilo u neplanskim privredama.Ćemu onda ideologiziranje tamo gdje se stvari mogu objasnitimnogo jednostavnije: nepoznavanjem funkcioniranja jugoslavenskeprivredne mašine. Osim toga teško da je sporno da u posljednjihnekoliko godina ima manje administrativnog upletanja uposlove privrede. A upravo u to vrijeme, kako pokazuju statističkipodaci, ciklička nestabilnost privrede znatno se povećala.7. »Zbog toga se borba i za reformu ne može shvatiti kaoreforma tehnike privredjivanja. Zbog toga je i kompleksnostborbe za reformu i čini veoma teškom paje ispravna konstatacijadaje posrijedi odsudna faza revolucije, a zahtjev da se ona svedesamo na tehniku i »dezideologiziracc, stvarna je ideologizacija ipokušaj da se spasi birokratska struktura koja iz podzemljakoordinira obranu birokratsko-centralističkih odnosa ... Trebaznati da birokratske strukture na svim nivoima više interesirajunjihovi privilegiji i obrana stečenih pozicija nego uspjeh reformekoji ih eliminira((.Reforma se očigledno ne svodi na promjenu tehnike. Ali iztoga ne slijedi da tehnika nije važna i da se pogrešnom tehnikommože uspješno provesti reforma. U stvari, pogrešna »tehnika«može upropastiti reformu - kao što se to desilo i 1961. godine, aono što »političko podzemlje« može najviše poželjeti jest da sepogrešnom ekonomskom politikom ciljevi reforme diskreditiraju.62IIIiIlrijReforma je očigledno ideološki duboko angazIrana. Ali iztoga ne slijedi da se tehnički problemi mogu rješavati ideološkimstavovima. U davna vremena liječili su bolesnike - jer bolje nisuumjeli - ideološko-političkim stavovima. Suvremeni liječnici temetode nazivaju vračanjem. Ćini mi se da je krajnje vrijeme dasuvremeni ekonomisti utvrde slične distinkcije. A što se tiče»birokratskih struktura na svim nivoima«, trebali bi biti i maloprecizniji u takvim formulacijama. Sagledavši konzekvencijetakvih paušalnih ocjena., drug Đodan bi, pretpostavljam, i sampoželio da se od njih ogradi.Zašto škripi reformaDa li se tu misli na primjer na saveznu vladu? Koliko jamogu ocijeniti, članovi SIV-a i kao pojedinci i kao cjelina stojena pozicijama reforme. Isto, po svemu izgleda poslije Brionskogplenuma i novih izbora vrijedi i za vodeće ličnosti u Skupštini,u Predsjedništvu i Izvršnom komitetu SKJ. A ipak reforma škripina svim stranama. Znači li onda da antireformske orijentacije iaktivnosti treba tražiti u nižim ešalonima administracije?Nesumnjivo je da postoje i birokratske strukture, i birokratskiotpori, i birokratske deformacije. Nesumnjivo je i to da samosubjektivno opredjeljenje za reformu nije dovoljno i da uslijednerazumijevanja objektivni efekti mogu biti antireformski. Nesumnjivoje, na kraju, da grupni interesi uvjetuju odredjenoasocijalno ponašanje i da u tom slučaju treba interveniratipolitičkim sredstvima. Ali nakon što su sve te očigledne istinerečene, moguće je još uvijek ovakvo hipotetičko pitanje: Pretpostavimoda svi državni komorski i drugi službenici i političkirukovodioci daju iskrenu i punu podršku reformi. Da li bi u tomslučaju privredna kretanja bila bitno drugačija nego do sada?Za nekoga tko je upoznat s praktičkim radom u zavodima zaplaniranje, državnim sekretarijatima, bankama, komorama, komisijamaCK i tako dalje, prilično je očigledno da ekonomskapolitika ne bi bila bitno efikasnija. Onaj tko nikada nije čuo zateoriju komparativnih troškova, ne bi o njoj ni sada ništa višeznao i zadržao bi svoje pogrešne predodžbe o vanjskoj trgovini.Onaj koji ne poznaje teoriju ekonomske politike i razvoj ekonomskemisli i dalje bi smatrao da je laisser faire politika posljednjeotkriće društveno-ekonomskog razvoja, onaj tko ne poznaje teorijuprivrednih ciklusa smatrao bi i dalje da će ciklusi sami po sebinestati čim se ukloni državna intervencija, a onih pet dogmi iz63