Horvat Branko Jugoslovenska privreda 1965-1983 - Učitelj ...

4. INTERNA MEMORANDAA. TEZE O PRIVREDNOJ SITUACIJJ1Dugoročniji aspekti1. Naučni socijalizam pretpostavlja vodjenje društvenih poslovazasnovano na nauci. U tom području kod nas nauke imamalo ili nimalo.2. Razvoj nauke pretpostavlja obrazovanje naučnih radnikai razvoj naučnih istraživanja. Po ulaganjima u nauku stojimo najednom od posljednjih mjesta u Evropi. Program naučnih istraživanjane postoji. Naučni radnici odlaze u inostranstvo. Organizaciono-financijskaosnova za razvoj nauke nije izgradjena.3. Medjutim, čak i u ovakvoj situaciji nerazvijene naukeprivreda i državni aparat nisu u stanju da apsorbiraju rješenjakoja jugoslavenska nauka daje ili je u stanju dati. Ne postojiprogram obrazovanja službenika u državnom aparatu i oninajvećim dijelom nisu osposobljeni za primjenu suvremenihmetoda analize u svom poslu. Od privrednih organizacija, koječesto vode polupismeni direktori, očekuje se da se uspješnouključe u medjunarodnu konkurenciju. Ne postoje programisistematskog obrazovanja rukovodećih kadrova u privredi. Udecentraliziranom planiranju ključnim instrumentom ekonomskepolitike postaje financijski mehanizam. Medjutim, po ocjeninajmjerodavnijih ličnosti u zemlji nema više od deset (10) suvremenoobrazovanih financijskih stručnjaka.I»Teze« su radjene u Institutu ekonomskih nauka aprila 1967. godine zapotrebe državne uprave. Imale su tri dijela, od kojih je drugi (»Qcjena sadašnjesituacije«) izostavljen jer mu ja nisam autor.1021~,. I,"I4. Budući da nema svjesne i sistematske akcije (koja, očigledno,treba da bude daleko kompleksnija no što je forrrialno školskoobrazovanje), naslijedjeni primitivizam se perpetuira. Taj primitivizamkombiniran s posljedicama etatističkog odgoja izvršnogaparata minira ciljeve reforme.Aparat je spreman da preuzme odgovornost jedino ukolikoima vlast da naredjuje. Budući da s likvidacijom centralističkogplaniranja ta vlast u privredi ne postoji i budući da je s reformomunutar SKJ takva vlast i u političkoj sferi reducirana, državniaparat i politički forumi iskreno smatraju da nisu odgovorni zaono što se dešava. Svi u ovoj zemlji kritiziraju nekoga, a taj netkonikako da se identificira i da onda povuče konzekvence.5. Proizlazi da je jedan od najbitnijih zadataka društveneorganizacije precizno utvrdjivanje nadležnosti i odgovornostisvakog foruma i organa uz primjenu sankcija. Očigledno je napr. da su za inflaciju, nezaposlenost, nisku stopu rasta, kaotičnosti neefikasnost naučnih istraživanja i druge makroekonomskefenomene odgovorni organi ekonomske politike, a to je u prvomredu vlada.6. Bez preciznog lociranja odgovornosti i sankcija, odnosnou slučaju uspjeha društvenog priznanja, nemoguće je sprovestiključni princip kadrovske politike: »svaki čovjek na svoje mjesto«.A bez jednog i drugog decentralizirana privreda po prirodi stvarine može dobro funkcionisati.7. Neophodno je da vlada i zavod za planiranje svake godineizradjuju detaljnu prognozu privrednih kretanja koja se objavljuje.Krajem godine isti organ treba da javno izvrši analizu postavljenihprograma i prodje kroz proceduru društvene kritike. Ukolikose i dalje bude dešavalo da pojedini pravci ekonomskepolitike budu napušteni kao loši a osobe odgovorne za njihovoinauguriranje nakon toga politički avanziraju, onda se ni ubuduće ne može očekivati poboljšanje naše ekonomske politike iplaniranja.8. Privredni sistem ostao je nedogradjen na nekoliko ključnihtačaka. Spominjem sljedećih četiri.9. Proklamirana je raspodjela prema radu, a faktička situaci~ja negira svaku raspodjelu prema radu. Razlozi su navedeni učlanku. Uopće, problem raspodjele je osnovni neriješeni problem,koji izaziva lančanu reakciju negativnih pojava u privredi.10. Financijski mehanizam je rigidan i neoperativan. Posebnonedostaje razvijeno novčano tržište.11. Financiranje i samoupravnost neprivrednih djelatnostijoš uvijek su u kaotičnom stanju.103