ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

4. Ünite - II. Dünya Savafl› Dönemi Türk D›fl Politikas›: 1939-1945
103
Avrupa’da baflka toprak talebi olmayaca¤› sözüne güvenmeyi tercih ederek bu
aç›k güç kullan›m›na göz yumuldu (Ayd›n, 2004: 407).
Büyük devletlerin (‹ngiltere, Fransa, ABD), Almanya ve ‹talya’n›n sald›rgan tutumlar›na
karfl› yapt›r›m uygulamamalar› ve tepkisiz kalmalar›n›n arkas›nda 1917
Bolflevik Devrimi sonras›nda geliflen SSCB merkezli “komünizm tehlikesi” ve bu
ülkelerin sald›rgan tutumunu SSCB’ye karfl› kullanma düflüncesi yatmaktayd›.
Almanya d›fl›nda yaflayan tüm Almanlar›n Alman s›n›rlar› içine al›nmas›n› amaçlayan
Hitler’in bu tutumu, ABD’nin tarafs›zl›k ve ‹ngiltere’nin yat›flt›rma politikas›
nedeniyle makul görüldü ve Eylül 1938’de düzenlenen Münih Konferans›’yla Çekoslavakya’da
Almanlar›n yaflad›¤› Südetler bölgesi Almanya’ya verildi. Ancak Almanya
bununla yetinmedi ve Alman halk›na yaflam alan› (Lebensraum) açmak
amac›yla Mart 1939’da Çekoslavakya’y› iflgal etti, ard›ndan da Litvanya’ya asker ç›-
kartt›. Almanya’n›n izinden giden ‹talya da Nisan 1939’da Arnavutluk’u iflgal etti.
Almanya, Polonya s›n›rlar›na dayanm›flt›. Polonya s›n›rlar› içerisinde yer alan
ancak dil ve gelenek bak›m›ndan Alman olan Danzig bölgesindeki halk›n Polonya’n›n
bask›s› alt›nda kald›¤›n› bahane eden Hitler, Polonya’ya sald›rmay› planl›-
yordu. Ancak do¤u s›n›r› SSCB’ye dayanan Polonya’ya sald›r›, SSCB ile de karfl›
karfl›ya gelmek demekti. Almanya, Polonya’ya girmesi durumunda Fransa ve ‹ngiltere’nin
karfl› koyaca¤›, di¤er taraftan SSCB ile savafl durumuna gelece¤i endiflesinden
hareketle SSCB ile anlaflmay› tercih etti. SSCB’nin de Do¤u Avrupa’da bir güvenlik
kufla¤› oluflturma iste¤i anlaflmay› kolaylaflt›rd› ve 23 A¤ustos 1939’da Almanya-SSCB
Sald›rmazl›k Pakt› imzaland›. Pakt›n gizli bir maddesi ile Almanya ve
SSCB, Polonya’y› kendi aralar›nda paylaflm›fllard›.
Önündeki SSCB engelini de aflan Almanya, 1 Eylül 1939’da Polonya’ya sald›rd›.
Bu iflgale kadar Almanya’ya çeflitli nedenlerle sab›r gösteren ‹ngiltere ve Fransa ise
3 Eylül’de Almanya’ya savafl ilan etti. Böylece II. Dünya Savafl› bafllam›fl oldu.
Savafl Öncesi Türkiye
Türkiye, Lozan’dan sonra yeni kurulan ve gerek askerî, gerekse ekonomik anlamda
zay›f durumda olan Cumhuriyet’i korumak ve gelifltirmek için uluslararas› politikas›n›
bar›flç› bir do¤rultuda ve büyük devletler aras›nda bir “denge stratejisi” izlemek
fleklinde kurgulam›fl ve hayata geçirmifltir. Türkiye’nin izledi¤i çok yanl› d›fl
politikas›n›n önemli bir göstergesi Lozan’dan hemen sonraki dönemde Sovyetler
Birli¤i ile yak›n iliflkiler kurmas›d›r.
Bu ilkeler çerçevesinde Türkiye, Lozan’dan II. Dünya Savafl›na kadar ki süreçte
uluslararas› alanda afla¤›daki antlaflmalara imza atm›flt›r:
• Savafl› uluslararas› politikan›n arac› olmaktan ç›kararan 1928 Briand-Kellogg
Pakt›. 1928’de tamamlan›p daha sonra hemen hemen bütün ülkelerce imzalanm›flt›r.
Resmî ad› “Savafl›n Terk Edilmesi ‹çin Genel Antlaflma”d›r. Paris
Pakt› olarak da bilinir.
• SSCB ile 1925’te imzalanan Dostluk ve ‹flbirli¤i (Sald›rmazl›k) Antlaflmas› ve
uzatma protokolleriyle üstlenilen tarafs›zl›k ve sald›rmazl›k taahhütleri.
• 25 May›s 1928’de Afganistan’la imzalanan Dostluk ve ‹flbirli¤i Antlaflmas›.
Antlaflma ile iki ülke birbirleri aleyhine bir pakta dahil olmamay› da taahhüt
etmifllerdir.
• 30 May›s 1928’de ‹talya’yla imzalanan Tarafs›zl›k, Uzlaflt›rma ve Yarg›sal Çözüm
Antlaflmas›. Antlaflma ile iki ülke “içlerinden birine karfl› yöneltilmifl hiçbir
siyasal ya da ekonomik anlaflmaya ve hiçbir tertibe kat›lmama yükümlülü¤ü
ve sald›r›ya u¤rama durumunda tarafs›z kalma” taahhüdü vermifllerdir.