ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
172 Türk D›fl Politikas›-I<br />
Özet<br />
A MAÇ<br />
1<br />
A MAÇ<br />
2<br />
A MAÇ<br />
3<br />
1960-1970 dönemi uluslararas› ortam ve bu ortamda<br />
flekillenen Türk d›fl politikas›n›n ana hatlar›n›<br />
s›ralayabilecek.<br />
1960-1970 dönemi uluslararas› ortam bir önceki<br />
dönem gibi asl›nda yine So¤uk Savafl’›n etkisinde<br />
ve ABD ile SSCB aras›ndaki iliflkiler ba¤lam›nda<br />
flekillenmifltir. Bu dönemde nükleer bir savafl›n<br />
efli¤ine gelen iki ülke karfl›l›kl› olarak birbirlerini<br />
vurabilecek kapasitede olduklar›n› anlad›klar›nda<br />
özellikle ABD taraf› hem kendi hem de NATO’nun<br />
askerî stratejisini de¤ifltirmifl ve Esnek Karfl›l›k<br />
Doktrini’ne geçmifltir. Bu doktrin gere¤i SSCB’ye<br />
karfl› sert bir tepki verilmeyece¤ine inanan NATO<br />
üyesi Bat› Avrupa ülkeleri gibi Türkiye de bölgede<br />
ABD ç›karlar› gere¤i yaln›z kalabilece¤ine<br />
inanm›fl ve Bat› Bloku’nda yer almak gibi keskin<br />
ideolojik tercihini de¤ifltirerek, daha reel politik<br />
bir d›fl politika izlemeye bafllam›fl, SSCB ile yak›n<br />
iliflkiler kurmaya çal›flm›fl ve ba¤lant›s›z olarak nitelendirilen<br />
ülkelerle iliflkiler gelifltirmifltir.<br />
Türkiye - ABD ve NATO ‹liflkilerini inceleyebilmek.<br />
Türkiye ile ABD ve NATO iliflkileri bu dönemde<br />
belli bafll› sorunlar doy›s›yla eski yak›nl›k derecesini<br />
yitirmifltir. Baflta Küba Krizi’nde ABD’nin<br />
Türkiye’yi kendi ç›karlar› do¤rultusunda yaln›z<br />
b›rakabilece¤i endiflesi, bunun ard›ndan K›br›s<br />
sorununda Baflkan Johnson’un tutumu ve Türkiye<br />
içindeki ABD varl›¤› dolay›s›yla yaflanan bu<br />
sorunlar Türkiye’nin bir önceki dönemde izledi-<br />
¤i kesin ABD taraftarl›¤› siyasetinin de¤iflmesine<br />
neden olmufl bir anlamda bu dönem Türkiye-<br />
ABD iliflkilerinde bir so¤uma yaflanm›flt›r. Ne var<br />
ki bu durum kesin bir kopufla do¤ru gitmemifl,<br />
ABD devam eden So¤uk Savafl’›n etkisiyle Türkiye’nin<br />
SSCB ile yak›nlaflmas›ndan endifle ederek<br />
askerî ve ekonomik yard›mlar›n› kesmemifltir.<br />
Türkiye-SSCB ‹liflkilerini belirliyen ana etkenleri<br />
analiz edebilmek.<br />
Türkiye ile SSCB aras›ndaki iliflkiler II. Dünya Savafl›<br />
sonras› blok siyaseti gere¤i 1960’l› y›llara kadar<br />
kesin bir uzakl›k içinde geçmifl, bu dönem<br />
SSCB’nin yak›nlaflma talepleri Türkiye taraf›ndan<br />
hiçbir zaman olumlu karfl›lanmam›flt›r. Dönem<br />
içinde ABD’nin Türkiye konusundaki d›fl politikas›<br />
ve oluflan uluslararas› ortam gere¤i Türkiye<br />
A MAÇ<br />
4<br />
A MAÇ<br />
5<br />
ideolojik eksenli d›fl politikas›n› reel politike daha<br />
uygun hâle getirmeye çal›flm›fl ve SSCB taraf›nda<br />
gördü¤ü belli bafll› ç›karlar› do¤rultusunda<br />
bu ülkeyle çeflitli boyutlarda iliflkiler kurmaya bafllam›flt›r.<br />
Bu iliflkilerin geneli ekonomiktir; ancak<br />
SSCB ile iliflkilere girilmifl olmas› Türkiye’nin Bat›<br />
Bloku’nu terketti¤i ya da ABD ve NATO ile iliflkilerini<br />
sona erdirdi¤i anlam›na gelmemektedir.<br />
Türkiye’nin K›br›s konusunda izledi¤i d›fl politikay›<br />
ve K›br›s’ta yaflanan geliflmeleri aç›klayabilecek.<br />
K›br›s Cumhuriyeti, 1960 y›l›nda Türk ve Rum<br />
kesimlerinin kabul etti¤i bir anayasayla kurulmufl<br />
olsa da bu durum adadaki sorunlar› sona<br />
erdirmemifl ve gerek enosis talebi gerekse Makarios’un<br />
varl›¤› ve Türk tarf›ndan talepleri adadaki<br />
gerilimi devam ettirmifltir. Türkiye, ç›kan sorunlar<br />
karfl›s›nda adaya müdahale giriflimlerinde<br />
bulunmaya çal›flm›flsa da bunlarda baflar›l› olamam›fl,<br />
özellikle ABD’nin engellemeleri ‹nönü<br />
Hükümeti’nin önüne geçmifltir. Türkiye taraf› belirli<br />
stratejilerle ABD’yi soruna dahil etmeye u¤raflm›fl,<br />
sonunda adada yaflanan geliflmeler<br />
dolay›s›yla ve Türkiye’nin SSCB ile yak›nlaflmas›-<br />
n› istemeyen ABD duruma müdahil olmufl ve daha<br />
önce iki NATO üyesi ülke olan Yunanistan ve<br />
Türkiye aras›nda dengeyi korumaya çal›flan bu<br />
ülke, Türkiye’nin lehine tav›r koyarak sorunun<br />
geçici olarak hâlledilmesini sa¤lam›flt›r.<br />
Türkiye-AET aras›nda kesintiye u¤ram›fl iliflkilerin<br />
bu dönemde nas›l ilerledi¤ini aç›klayabilmek.<br />
Türkiye ve AET aras›nda 1959 y›l›nda bafllayan<br />
iliflkiler, 1960 askerî darbesiyle kesintiye u¤ram›fl<br />
ve bu örgütle iliflkiler ancak 1962 y›l›nda yeniden<br />
canland›r›lmaya bafllanm›flt›r. Türkiye, bafllang›çta<br />
çok da ilgi duymad›¤› bu örgüte üyeli¤ini<br />
bu dönemde oldukça önemser hâle gelmifl,<br />
gerek al›nacak yard›mlar dolay›s›yla gerekse Türkiye’nin<br />
Avrupal›l›¤›n› kan›tlar nitelikte olacak<br />
tam üyelik perspektifi daha sa¤lam temeller üzerine<br />
oturmaya bafllam›flt›r. Nitekim, Türkiye büyük<br />
bir hevesle 1963 y›l›nda Ankara Anlaflmas›’n›<br />
imzalam›fl ve bundan sonra AET’ye tam üyelik<br />
sürecini kararl›l›kla sürdürmeye çal›flm›flt›r. Keza<br />
1972 y›l›na kadar bu örgütle iliflkiler sorunsuz<br />
olarak devam etmifltir.
Change language