ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

70 Türk D›fl Politikas›-I
Bu ortam içerisinde Türkiye’nin Musul meselesinde yaflad›¤› sorunlar ve bu dönemde
‹talya’n›n yay›lmac› söylemleri, Türkiye’nin endiflelerini daha da artt›rd›. ‹talya,
Türkiye’nin Musul Sorunu’nu çözmesi, s›n›r komflular›yla gerginlik konusu olan
sorunlar› bertaraf etmesi, Sovyetler Birli¤i ile yak›n iliflkiler kurmas›, Yugoslavya’n›n
Fransa ile yak›nlaflmas› gibi geliflmelerden dolay› politika de¤iflikli¤ine gitti. Türkiye
ve Yunanistan’la yak›nlaflmaya çal›flt›. Nitekim D›fliflleri Bakan› Tevfik Rüfltü
SIRA S‹ZDE
Aras, Milano’da SIRA S‹ZDE 6 Nisan 1928’de Mussolini ile görüfltü¤ünde Türkiye, Yunanistan ve
ileride Bulgaristan’›n da kat›laca¤› bir antlaflma teklifiyle karfl›laflt›. Türkiye ve Yunanistan
aras›nda baz› ihtilaflar yaflanmas› nedeniyle bu ittifak hemen hayata geçirilemedi.
Bunun üzerine ‹talya, iki devletle ayr› ayr› antlaflmalar yaparak amac›na
DÜfiÜNEL‹M
DÜfiÜNEL‹M
ulaflmaya çal›flt›. ‹ki ülke aras›nda Roma’da 30 May›s 1928’de Türkiye-‹talya Tarafs›zl›k,
Uzlaflt›rma SORUve Yarg›sal Çözüm Antlaflmas› imzaland›. Bu Antlaflman›n 1. ve 2.
SORU
maddeleri tarafs›zl›k hükümlerini düzenlerken, 3. madde iki ülke aras›ndaki sorunlar›n
öncelikle diplomasi kanal›yla çözülmesini, bu yol yetmedi¤inde ise yarg›sal
D‹KKAT
D‹KKAT
çözümler getirmeyi öngörmekteydi. Antlaflman›n 4. maddesine göre de iki ülke aras›ndaki
uyuflmazl›klar›n La Haye Uluslararas› Daimi Adalet Divan›’na sunulaca¤› belirtilmiflti.
(Sönmezo¤lu, 2011:280; Uzgel, 2001b:294). Yakalanan bu atmosfer do¤-
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
rultusunda ‹talya D›fliflleri Bakanl›¤› Müsteflar› Kont Grandi Ankara’ya 18 Aral›k
AMAÇLARIMIZ 1928’de resmî bir ziyaret gerçeklefltirdi. Ard›ndan Türkiye’nin D›fliflleri Bakan› Tevfik
Rüfltü Aras AMAÇLARIMIZ
3 Nisan 1929 tarihinde Roma’da Mussolini ile görüfltü.
K ‹ T A P
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
D›fliflleri Bakan› K ‹ TTevfik A P Rüfltü Aras’›n çeflitli olaylara iliflkin yorumu için flu kayna¤› bakabilirsiniz.
Tevfik Rüfltü Aras, Atatürk’ün D›fl Politikas›, ‹stanbul: Kaynak Yay›nlar›, 2003.
‹ki ülke TELEV‹ZYON aras›nda 12 Ada çerçevesinde Meis ve Anadolu k›y›lar›ndaki baz› küçük
adalar ba¤lam›nda sorunlar ç›k›nca 30 May›s 1929’da bir protokol imzalanarak
(1928 Antlaflmas› uyar›nca) sorunlar›n La Haye Uluslararas› Daimi Adalet Divan›’na
götürülmesi kararlaflt›r›ld›. Ancak Baflbakan ‹smet ‹nönü’nün 1932’de Roma’y› ziyaret
etmesi ‹NTERNET ve 1928 Antlaflmas›’n›n süresinin üç y›l daha uzat›lmas› gibi geliflmeler,
iki ülke aras›ndaki iliflkileri daha da gelifltirdi. Bu olumlu hava içinde Meis Adas›
ve Anadolu k›y›lar›ndaki baz› küçük adalar›n kime ait olaca¤› konusunda ayn›
y›l bir sözleflme imzaland›. Dolay›s›yla sorun La Haye’ye gidilmeden çözüme kavuflturuldu.
Meis ve çevresindeki 12 kadar adac›k ve kayal›k ‹talyanlara b›rak›l›rken
Bodrum Körfezi’ndeki Kara Ada, 20 kadar adac›k ve kayal›k Türkiye’ye terk
edildi.
‹ki ülke aras›nda 1924-1930 y›llar› aras›nda siyasi alanda zaman zaman sorunlar
yaflan›rken ticari alanda daha istikrarl› iliflkiler gelifltirildi. ‹talya, Türkiye’nin Bat›
dünyas›ndan kredi alabildi¤i yegâne ülke oldu. 1926’da ‹talya’n›n Türkiye’nin
toplam ihracat›ndaki yeri %28, ithalat›nda ise %16 idi. Türkiye 1929’da bu ülkeye
savafl gemileri siparifl etti. (Sönmezo¤lu, 2011:282; Uzgel, 2001b:294) 1930’larda iki
ülkenin iliflkileri daha farkl› bir tonda geliflecektir.
Türk-Yunan ‹liflkileri
Türk-Yunan iliflkileri özellikle 1923 ve 1928 y›llar› aras›nda oldukça karmafl›k ve
sorunlu bir seyir izledi. Bu y›llarda iki ülke aras›ndaki mübadele ve Patrikhane sorunlar›
gerilimli anlar›n yaflanmas›na neden oldu. Lozan Bar›fl Konferans›’nda tamamen
çözülmesi mümkün olamam›fl bu konular iki ülkenin gündemini uzunca
say›labilecek bir süre iflgal etti. Lozan Bar›fl Konferans›’n›n sürdü¤ü bir dönemde
konunun aciliyeti nedeniyle 30 Ocak 1923’te “Yunan ve Türk Halklar›n›n Mübade-