ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

160 Türk D›fl Politikas›-I
Resim 6.1
ABD Baflkan› J.F.
Kennedy (solda) ve
SSCB Lideri Nikita
Kruflçev (sa¤da)
Küba Krizi
görüflmeleri
s›ras›nda.
Esnek Karfl›l›k Doktrini
(Flexible Response
Doctrine), 1960’lardan
itibaren NATO’nun askerî
strateji olarak kabul etti¤i,
karfl› taraftan gelecek bir
sald›r›n›n niteli¤ine uygun
olarak bir karfl›l›k verilmesi
stratejisidir.
Dönem içinde askerî sertlikteki yumuflamay› sa¤layan yaln›zca ABD ve SSCB’nin
birbirlerini vurabileceklerinin her iki taraf aç›s›ndan da olanakl› hâle gelmesi de¤ildir.
Bu iki ülke ayn› zamanda birbirlerine karfl› giriflecekleri bir askerî müdahalede her iki
taraf›n da bir ikinci vurufl yapabilecek kapasitede oldu¤unu da görmüfltür. Yani asl›nda,
her iki taraf da birbirlerine yapacaklar› ilk askerî müdahalede karfl› taraf› tamamen
etkisiz hâle getiremeyeceklerinin fark›na varm›fllard›r (Sönmezo¤lu, 2006:61).
Bahsedilen bu olaylar Kitlesel Karfl›l›k Doktrini’ni Esnek Karfl›l›k Doktrini’ne dönüfltürmüfl
ve 1962’de ABD Baflkan› J. F. Kennedy, ABD’nin karfl› taraftan gelecek herhangi
bir sald›r› karfl›s›nda nükleer bir karfl›l›k verilece¤i yönündeki takti¤ini terketmifl
ve yeni askerî stratejisinin karfl› taraftan gelecek sald›r›ya göre bir karfl›l›k verme oldu-
¤unu aç›klam›flt›r. Bu karfl›l›¤›n konvansiyonel mi nükleer mi olaca¤›n›n belirsiz olmas›
ise cayd›r›c›l›¤› artt›r›c› bir faktör olarak kabul edilmifltir (Sönmezo¤lu, 2006:61).
ABD’nin kendi ve asl›nda Bat› Bloku için belirledi¤i bu askerî strateji Avrupa’daki
birçok NATO üyesi ülkeyi rahats›z etmifltir. Bu ülkelere göre ABD’nin bu
yeni stratejisi Bat› Avrupa’y› SSCB karfl›nda zay›f ve aç›k bir hedef hâline dönüfltürmesi
olas› bir srateji olarak hem bir yandan eskisine göre savafl olas›l›¤›n› yükseltmifl
hem de bir savafl ç›kmas› durumunda ABD’nin Bat› Avrupa’y› korumas› bak›-
m›ndan eski kararl›l›¤›n› yitirmesi olarak anlafl›lm›flt›r. Nitekim, ABD’nin Bat› Avrupa
eksenli de¤il de dünya eksenli bir d›fl politika izledi¤ine, bunun da Bat› Avrupa
savunmas›n› zay›f b›rakt›¤›na inan›lm›flt›r (Sönmezo¤lu, 2006:62).
Bloklar aras›ndaki güç dengelerinin de¤iflmesi ve ABD’nin SSCB karfl›s›ndaki
üstünlü¤ünü bu dönemde yitirmesinin temel nedenlerinden bir tanesi Vietnam
Savafl›’n›n ABD’yi birçok aç›dan y›pratmas›d›r. Vietnam Savafl›, 1965-1975 y›llar›
aras›nda Kuzey Vietnam, Güney Vietnam ve Vietkong aras›nda sürmüfltür. Bu savaflta
ABD, Güney Vietnam’a destek vermifl ve askerî yard›mda bulunmufltur. ‹kinci
neden, Vietnam Savafl›’yla birlikte ABD’nin piyasaya oldukça fazla Dolar sürmesi
ve dolay›s›yla Dolar’›n develüesyona u¤ramas›yla birlikte; yani Amerikan ekonomisinin
zay›flamas›yla ABD’ye duyulan uluslararas› güvenin sars›lmas›d›r. Öte yandan,
II. Dünya Savafl›’ndan sonra özellikle Avrupa’daki birçok ülke kendi ayaklar›
üzerinde durmaya bafllam›fl ve ABD’ye olan ihtiyaçlar› azalm›flt›r (Gönlübol ve
Kürkçüo¤lu, 1987: 491). Güçlenmeye bafllayan Japonya, Fransa ve Almanya gibi
ülkelerin ABD ve SSCB aras›ndaki rekâbete kat›lmas›, ABD’nin gücünü zay›flatan
baflka bir neden olmufltur. Bir yandan da ABD iç siyasetindeki Vietnam Savafl›’na
duyulan tepki ve Watergate skandal› gibi geliflmeler bu ülkenin So¤uk Savafl’ta güç
kaybetmesine neden olmufltur (Oran, 2004: 658-659).