ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
168 Türk D›fl Politikas›-I<br />
ne gidebilece¤i ve bunun da ada yönetimini SSCB’ye yak›nlaflt›rarabilece¤i endiflesiydi<br />
(Bölükbafl›, 2001:94).<br />
Adaya iliflkin taraflar›n, durumun hassasiyetini fark edememesi ve herhangi bir<br />
müdahalede bulunmamas› aday› yeni bir çat›flma ortam›na götürmüfltür. 30 Kas›m<br />
1963’te K›br›s Cumhurbaflkan› Makarios’un, yard›mc›s› Faz›l Küçük’e K›br›s Anayasas›’nda<br />
istedi¤i baz› de¤ifliklik önerilerinin bulundu¤u bir liste vermesi ve bunun<br />
Türk taraf›nca yeniden reddedilmesi adada bafllayacak çat›flmalar›n fitilini ateflleyen<br />
olay olmufltur. 21 Aral›k 1963’te iki Rum polisin iki Türk sivili öldürmesi sonucu<br />
olaylar bafllad› ve izleyen günlerde toplamda altm›fl Türk öldürüldü (Bölükbafl›,<br />
2001:98). Olaylar›n önüne geçilememesi Türkiye’yi harekete geçirerek duruma<br />
bir an evvel el at›lmas› çabas›na soktu. Bafllang›çta, Türkiye adaya bir askerî müdahaleden<br />
bahsetmifl olsa da ABD yönetimi, kendi sa¤lad›klar› askerî yard›mlarla<br />
bunun mümkün olamayaca¤› yönünde bask›larda bulunmufltur. Nitekim bir süre<br />
sonra ABD soruna taraf olmad›¤›n› belirtmifltir. Keza Türkiye, adan›n di¤er iki garantör<br />
ülkesi Yunanistan ve ‹ngiltere ile ortak bir müdahaleden söz edince de bu<br />
sefer bu iki ülke bir bar›fl gücü oluflturmay› reddetmifltir. Bunun üzerine Türkiye,<br />
krizi t›rmand›rma takti¤iyle ada üzerinde befl Türk savafl uça¤›n›n alçak irtifada<br />
uyar› uçuflu yapmalar› yönünde bir çözüm bulmufl ve nitekim bu ifle yaram›fl, ‹ngiliz<br />
ve Yunan taraf› 26 Aral›k 1963’te ortak bir bar›fl gücünün oluflturulmas›n› kabul<br />
etmifltir.<br />
Bar›fl gücünün oluflturulmas› K›br›s’ta olaylar› k›smen yat›flt›rm›fl olsa da tamamen<br />
önüne geçememifl ve Rumlar›n Türklere yönelik sald›r›lar› devam etmifltir.<br />
Adada olaylar›n bir türlü yat›flmamas› ve oluflturulan ortak bar›fl gücünün etkisiz<br />
kalmas› Türkiye’nin adaya yönelik yeni giriflimlerde bulunmas›na neden olmufltur.<br />
‹nönü Hükümeti bu dönemde adaya üç kez müdahale teflebbüsünde bulunmuflsa<br />
da bunlar sonuçsuz kalm›flt›r. Nitekim, Türkiye’deki hareketlilikten haberdar olan<br />
ABD yönetimi, adaya bir müdahalede bulunulmamas› için 5 Haziran 1964’te Baflkan<br />
Johnson’un a¤z›ndan ‹nönü’ye, daha sonra Türk d›fl politikas›na flekil verecek<br />
bir mektup göndererek bu teflebbüslerin uzun bir süre ertelenmesine neden olmufltur.<br />
Johnson mektubunda özetle flu noktalara de¤inmifltir:<br />
• Türkiye, ABD’ye dan›flmadan adaya yönelik bir müdahale karar› almamal›d›r.<br />
• Türkiye, di¤er garantör ülkeler olan Yunanistan ve ‹ngiltere ile tüm görüflme<br />
yollar›n› bitirmeden böyle bir karar almamal›d›r.<br />
• Türkiye’nin adaya müdahalesi di¤er NATO üyesi olan Yunanistan’la bir çat›flman›n<br />
ç›kmas›na neden olabilir ki bu NATO aç›s›ndan istenmeyen bir durumdur.<br />
• Böyle bir müdahalede SSCB duruma kar›flabilir, SSCB’nin Türkiye’ye karfl›<br />
giriflece¤i herhangi bir müdahalede NATO, Türkiye’yi savunmayabilir.<br />
• Adada süren Birleflmifl Milletlerin (BM) ara buluculuk çabalar› bu yüzden<br />
kesintiye u¤rayacakt›r.<br />
• Türkiye, ABD askerî yard›mlar›ndan elde etti¤i silahlar› adaya müdahalede<br />
kullanma husususunda ABD’den izin almak durumundad›r ki buna ABD yönetiminin<br />
izni yoktur. (Erhan, 2004:686-687).<br />
Türkiye’nin adaya müdahalesi bu flekilde engellenirken bir yandan da adaya<br />
yönelik diplomatik çal›flmalar sürmekteydi. Baflkan Johnson’un özel temsilcisi s›fat›yla<br />
ABD D›fliflleri Eski Bakan› Dean Acheson, yeni bir ara buluculuk pozisyonunda<br />
9 Temmuz 1964’te adaya yönelik, daha sonra Acheson Plan› olarak bilinecek<br />
plan›n› sunmufltur. Buna göre,