ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

64 Türk D›fl Politikas›-I
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SORU
2
Atatürk’ün yapt›¤› konuflmalar ve d›fl politika olaylar›na yaklafl›m›n› inceledi¤imizde
flu ögelerin ön plana ç›kt›¤›n› söyleyebiliriz.
• Gerçekçi stratejiler izlenmesi
• Taktikler gelifltirilmesi
• Diyalo¤a aç›k olunmas›
• Geçmiflten gerekli derslerin ç›kar›larak gelece¤e iliflkin planlar›n kurgulanmas›
• Uluslararas› alanda aktif fakat serüvencilikten uzak d›fl politika izlenmesi
• ‹rredentist olunmamas›, ›rkç›l›¤›n reddedilerek insani de¤erlerin ön plana
ç›kar›lmas›
• Yurtta bar›fl, dünyada bar›fl
• Kendi gücüne dayanma (Gönlübol-Kürkçüo¤lu, 2000: 1-26).
Atatürk’ün d›fl SIRA politikada S‹ZDE izledi¤i politikan›n temel ögeleri nelerdi?
1923-1930 YILLARI ARASINDA DIfi POL‹T‹KA
AMAÇ
3
DÜfiÜNEL‹M
1923-1930 y›llar› aras›ndaki Türk d›fl politikas›n› ve Türkiye’nin
di¤er SORU devletlerle iliflkilerini aç›klayabilmek.
Bat›l› Devletlerle Karfl›lafl›lan ‹lk Sorunlar
D‹KKAT
D‹KKAT
Mustafa Kemal Pafla ve arkadafllar›n›n Lozan Antlaflmas›’ndan hemen sonra 13
Ekim 1923’te Ankara’y› Türkiye’nin baflkenti yapmalar›, ‹ngiltere ve Fransa hükümetlerinin
SIRA tepkisine S‹ZDE yol açm›flt›. Güçlü bir donanmaya sahip olan ‹ngiltere,
SIRA S‹ZDE
‹stanbul’un baflkent olarak kalmas›n› istemiflti. Bunda ‹stanbul’un ›l›ml› bir havaya,
tarihsel ve kültürel bir zenginli¤e sahip olmas› rol oynam›flt›. Özellikle de
AMAÇLARIMIZ
Ankara’n›n AMAÇLARIMIZ basit bir kasaba görüntüsünde ve geliflmemifl olmas› diplomatik misyon
için uygun bulunmam›flt›. Hatta bu ülkeler baflkentin Ankara olmas› durumunda
büyükelçi yerine sadece elçi göndereceklerini aç›klam›flt›. Türkiye bu
K ‹ T A P
K ‹ T A P
konuda büyükelçilik binalar› için bedelsiz arsa tahsisi yapabilece¤ini belirtmesine
ra¤men, bu ülkelerin büyükelçiliklerini Ankara’ya tafl›malar› ancak 1926 y›-
l›nda gerçekleflebilmiflti.
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
Bu dönemde Bat›l› devletler ba¤lam›nda Türk- ‹ngiliz iliflkilerinde yaflanan bir
baflka sorun da yabanc› okullarla ilgilidir. Hat›rlanaca¤› gibi kitab›m›z›n 2. ünitesinde
Lozan Bar›fl Antlaflmas› k›sm›nda Türkiye’deki az›nl›klar›n e¤itim kurumlar›
‹NTERNET
“Az›nl›klar›n ‹NTERNET Korunmas›” (Madde: 37-45) k›sm›nda aç›klanm›flt›. Buna göre Madde
40’da Müslüman olmayan yurttafllar›n “... özellikle, giderlerini kendileri ödemek
üzere her türlü hay›r kurumlar›yla, dinsel ve sosyal kurumlar, her türlü okullar ve
buna benzer ö¤retim ve e¤itim kurumlar› kurmak, yönetmek ve denetlemek ve
buralarda kendi dillerini serbestçe kullanmak ve dinsel ayinlerini serbestçe yapmak
konular›nda eflit hakka sahip olacaklar›” belirtilmiflti. Antlaflma’n›n 41.maddesinde
de Türk hükümetinin Müslüman olmayan uyruklar›n “...çocuklar›na ilkokullarda
ana dilleriyle ö¤retimde bulunmas›n› sa¤lamak bak›m›ndan uygun düflen kolayl›klar›”
gösterece¤i aç›klanm›flt›. (Lozan Bar›fl Konferans› Tutanaklar-Belgeler, C.
8, 1993: 11-12).
Lozan Bar›fl Antlaflmas›’n›n bu hükümlerinin yan› s›ra, ‹ngiltere, Fransa ve
‹talya ile de konuya iliflkin bir mektup teatisi yap›lm›flt›. Ayr›ca Türk Hükümeti
ile bu devletler aras›nda “din, ö¤retim, sa¤l›k ve yard›m kurumlar›n›n rejimi” ile
ilgili mektuplar düzenlenmiflti. Mevcut düzenlemeler bu flekilde iken Türkiye’nin
1924 ve 1926 y›llar› aras›nda e¤itim alan›nda gerçeklefltirdi¤i baz› düzenlemeler