ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

148 Türk D›fl Politikas›-I
1950’li y›llar›n bafl›nda Yunanistan’›n K›br›s’ta G.Grivas liderli¤inde kurdu¤u ve
Yunanistan’da silahl› e¤itim vererek adaya geri gönderdi¤i EOKA Örgütü (K›br›sl›
Savaflç›lar›n Ulusal Örgütü) adada ‹ngilizlere karfl› silahl› direnifl bafllatm›flt›r. “Bu
örgüt 1955-1959 y›llar› aras›nda adada ‹ngilizlere karfl› silahl› mücadelesini sürdürmüfl,
Türk-Rum toplumlar› aras›ndaki mücadele bafllay›nca da Türkler’e karfl› giriflilen
hareketin düzenleyicili¤ini üstlenmifltir. 1960’l› y›llarda Makarios’un adada
uygulad›¤› iç ve d›fl politikalardan rahats›z olan EOKA, özellikle 1967’de Yunanistan’da
Albaylar Cuntas›’n›n bafla gelmesinden sonra, ‘enosis davas›na ihanet eden’
Makarios’a karfl› eyleme bafllam›flt›r. 1972’te yo¤unlaflan eylemler Grivas’›n ölümü
nedeniyle bir süre kesilmifltir. Daha sonra EOKA-B ad› ile yeniden faaliyete geçen
örgüt, Türklere yönelik eylemlerde de bulunmufl, hatta Türkiye’nin müdahalesine
yol açan süreci h›zland›rm›flt›r. 1974’de Makarios’a yönelik darbe girifliminde büyük
rol oynayan örgüt, darbe baflar›s›z olunca ve adaya Türk güçleri yerleflince,
eylemlerini sürdürememifltir. (Sönmezo¤lu, 2010: 259)
EOKA’n›n eylemlerinden de anlafl›laca¤› üzere “self-determinasyon” ilkesi gere¤i
adan›n önce ‹ngilizlerden ba¤›ms›zl›¤› ard›ndan da Yunanistan’la birleflmesi
hedefi aç›k bir biçimde ortaya konulmufltur. Yunanistan’›n deste¤i ile BM’ye yap›-
lan baflvuru ise adada baflka (Türk) etnik unsurun varl›¤› gerekçe gösterilerek reddedilmifltir.
Ancak adada ‹ngilizler’e ve onlarla ifl birli¤i yapt›¤› düflünülen Rumlar’a
yönelik EOKA sald›r›lar› tedirginlik yaratm›fl ve konunun Türkiye, Yunanistan
ve ‹ngiltere’nin kat›laca¤› bir konferansla tart›fl›lmas›na karar verilmesine neden olmufltur.
29 A¤ustos 1955 y›l›nda Londra’da bafllayan konferansta, ‹ngilizler’in adadaki
haklar›ndan vazgeçmeme politikas› nedeniyle adadaki duruma iliflkin bir çözüm
elde edilememifltir. Tabi bu arada ‹ngiltere konferans sonucu ortaya ç›kan çözümsüzlü¤ü
kullanarak, sorunun yaln›zca bir sömürge sorunu olmad›¤›n›, Türkiye
ve Yunanistan’›n uzlaflmaz tavr›n›n ileride ada aç›s›ndan daha büyük sorunlara yol
açabilece¤i olas›l›¤›n› ortaya koyuyor ve dolay›s›yla ‹ngiltere’nin K›br›s sorununda
müdahil olmas›n›n önemini göstermeye çal›fl›yordu (Sönmezo¤lu, 2006:79). ‹ngiltere’nin
K›br›s sorununu uluslararas›laflt›rarak ç›karlar›n› koruma politikas›, ABD’nin
de konuya ilgisizli¤i nedeni ile t›kanmaya do¤ru gidiyordu. ‹ngilte’nin K›br›s konusunda
kendi kendini yönetme siyasetini öne ç›karmas› gerek Yunanistan’› gerekse
Türkiye’yi devre d›fl› b›rakma çabalar› olarak alg›lan›yordu. Bu geliflmelerin adan›n
Yunanl›lar’a terk edilmesi gibi bir sonuca ulaflabilece¤inden tedirgin olan Türkiye
ise art›k “K›br›s’› keflfetmiflti” ve Osmanl›n›n hak sahipli¤inden hareketle ‹ngilizlerin
adadan çekilmesi halinde adan›n Türkiye’ye b›rak›lmas› gerekti¤i tezini ileri
sürüyordu (Ba¤c›, 2007:111).
Bu arada K›br›s h›zla Türkiye’de iç politikan›n önemli bir konusu ve hatta “arac›”
haline gelmiflti. “K›br›s millî davam›z!” slogan› ile Türkiye’de K›br›s’a iliflkin hareketlenmeler,
ülke içindeki gayrimüslimlere yönelik politikalar bak›m›ndan da
önemli bir rol oynuyordu. Nitekim, 1950’ye kadar Yunanistan ve Rumlar’la ciddi
bir sorun yaflanmamas›na ra¤men, K›br›s’›n devreye girmesi ile iliflkiler çok h›zla
gerildi. Özellikle 6-7 Eylül (1955) olaylar›, Türkiye’de baflta Rumlar olmak üzere
gayrimüslimlere yönelik büyük bir “karfl›tl›k” harekat›na vesile olmufltur. Atatürk’ün
Selanik’teki evinin Yunanl›lar taraf›ndan bombaland›¤› iddias› ile patlak
veren gösterilerde ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir’de özellikle Rumlara karfl› sald›r›lar ve
ya¤malamalar kitlesel eylemelere dönüflmüfl ve bu olaylarda 3 kifli hayat›n› kaybederken
30 kifli yaralanm›fl, gayrimüslimlere ait 5000’e yak›n dükkan ve ev ya¤malan›p
talan edilmifltir (Ba¤c›, 2007:113-115). K›br›s ve Yunanistan politikalar› bak›-
m›ndan önemli bir k›r›lma yaratan bu olaylar›n, basit bir yanl›fl anlaman›n ötesin-