ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
7. Ünite - 1970-1980 Dönemi Türk D›fl Politikas›<br />
• Olas› müdahalenin Türk ordusundaki lojistik yetersizlikler yüzünden baflar›-<br />
s›zl›¤a u¤ramas› ve sonras›nda bunun telafisinin mümkün olmayacak sonuçlar<br />
do¤urmas› endiflesi;<br />
• Müdahalenin NATO müttefiki olan Türkiye ve Yunanistan aras›nda bir savafla<br />
dönüflme olas›l›¤›;<br />
• ABD’nin bu tür bir askerî müdahaleye kesin olarak karfl› olmas› ve ABD’deki<br />
Rum lobilerinin Türkiye karfl›t› etkin faaliyetleri;<br />
• Sovyetlerin Rum yanl›s› tutumu ve Makarios’u tüm adan›n temsilcisi olarak<br />
görmeleri sebebiyle olas› bir müdahalede Sovyetlerin de müdahalede bulunmas›<br />
endiflesi.<br />
ABD aç›s›ndan K›br›s sorunu, Müttefi¤i<br />
olan Türkiye ve Yunanistan’›n do¤rudan çat›flmaya<br />
girme riski ve K›br›s adas›nan stratejik<br />
de¤eri aç›s›ndan önem tafl›maktad›r.Bunun<br />
yan›nda, adada bulunan ve bölgesel rekâbette<br />
istihbarat ve lojistik anlam›nda önemli<br />
bir yeri olan iki ‹ngiliz üssünün varl›¤› da<br />
önemlidir. So¤uk Savafl döneminde NA-<br />
TO’nun Güney Do¤u Kanad›’n›n zay›flamas›,<br />
mevcut anlaflmazl›k ve çat›flman›n varl›¤› Sovyetler<br />
Birli¤i’nin bu bölgede daha fazla inisiyatif<br />
alma ve müdahil bir konuma gelme ihtimalini<br />
artt›rm›flt›r (Sönmezo¤lu, 2006:238).<br />
Bu ihtimal, baflta ABD olmak üzere NATO<br />
müttefikleri aç›s›ndan hiç de arzulanan bir<br />
durum de¤ildi. Ancak ABD’nin burada savafl›<br />
engellemeye çal›flmas›na ve Türkiye’yi bazen<br />
tehdite varacak flekilde uyarmas›na ra¤men ABD, Türkiye-Yunanistan aras›ndaki<br />
K›br›s sorununa NATO çerçevesinde bir çözüm bulma konusunda en büyük<br />
engelin Makarios oldu¤u fleklinde bir görüfle de sahipti. Ancak ABD için So¤uk Savafl<br />
dönemi öncelikleri, K›br›s’ta iki NATO müttefikinin savaflmas›n› kesinlikle reddediyordu.<br />
Makarios’un gerek NATO’nun adada bir çözüm aray›fl›na engel olmas›, gerek Birinci<br />
ve ‹kinci Acheson Plan›’n› reddetmesi ve dönemin Yunanistan baflbakan› Stefanos<br />
Stefanopulos’un çözüme yak›n politikas›na karfl› sert tutumu yan›nda, zamanla<br />
Sovyetler Birli¤i ile yak›n iliflkiler kurmas› ABD’nin Makarios’a karfl› tav›r almas›na<br />
ve ülkeye küçük de olsa yapt›¤› yard›mlar› durdurmas›na neden olmufltur. Bu dönemde,<br />
Makarios yönetiminin silahlanmas› ve hükümetin adadaki iki toplulu¤un<br />
temsili konusunda yap›lm›fl olan seçim sistemini de¤ifltirme giriflimi Birleflmifl Milletler’de<br />
de ele al›nm›fl ve bu giriflimler ABD taraf›ndan elefltirilmifltir. Acheson Plan›,<br />
1963 y›l›nda yaflanan K›br›s krizi sonras›nda Amerika Birleflik Devletleri eski D›fliflleri<br />
Bakanlar›ndan Dean Acheson’u K›br›s meselesine bir çözüm bulmak için ara bulucu<br />
olarak görevlendirilmesiyle ortaya ç›km›flt›. Bu amaçla 10 Temmuz 1964 tarihinde<br />
Cenevre’de görüflmeler bafllam›fl, 1 Eylül 1964’e kadar devam eden görüflmeler<br />
sonucunda Karpas Yar›madas›n›n Türkiye’nin egemenli¤ine b›rak›lmas› prensip olarak<br />
Türkiye taraf›ndan kabul edilmiflti. Bu bölge d›fl›nda Türklerin topluca yaflad›¤›<br />
bölgelerde de muhtar Türk yönetimler olaca¤›na karar verilmiflti. Acheson Plan› olarak<br />
adland›r›lan bu plan bahsi geçen nedenlerden ötürü uygulanamam›flt›r.<br />
Makarios<br />
Resim 7.4<br />
183<br />
Makarios III. (1913-1977):<br />
K›br›s Cumhuriyeti’nin ilk<br />
cumhurbaflkan› ve K›br›s<br />
Ortodoks Kilisesi<br />
Baflpiskoposu’dur. K›br›s’›n<br />
Yunanistan’a kat›lmas›<br />
çabalar›nda öncü isimlerden<br />
biri olmufltur. Cunta destekli<br />
EOKA-B taraf›ndan darbeyle<br />
iktidardan devrilen Makarios<br />
ancak 1974 Bar›fl Harekât›<br />
sonras› K›br›s’taki Sampson<br />
hükümetinin devrilmesinden<br />
sonra adaya dönmüfl ve Rum<br />
taraf›n›n liderli¤ini<br />
üstlenmifl ve 1977’de<br />
ölümüne kadar bu<br />
konumunu sürdürmüfltür.
Change language