ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

8. Ünite - 1980-1990 Dönemi Türk D›fl Politikas›
209
nin kesintiye u¤ramas› bile Türk-ABD iliflkilerini çok etkilememifltir. Ancak ABD’nin
askerî yard›mlar› konusu sürekli tart›flma yaratm›flt›r. Bunun sebebi de Yunanistan
ile gözetilen dengeydi. ABD yapt›¤› yard›mlarda 7/10 politikas›n› uyguluyordu. Buna
göre, e¤er Türkiye’ye 10 birimlik bir yard›m yap›l›yorsa Yunanistan’a 7 birimlik
yard›m yap›l›yordu. Oysa Türkiye’nin ihtiyac› ve büyüklü¤ü 1/7 gibi bir dengeyi gerektiriyordu.
Türk taraf›, yard›mlar›n ülkelerin NATO’ya olan katk›lar› ve bölgesel
rolleri paralelinde yap›lmas›n› istiyordu. Ancak, ABD Kongresi görüflmelerinde karar
hep 7/10 oran›na göre kabul edilmifltir. 1985 y›l›nda SEIA’n›n yenilenmesi sürecinde
Türkiye benzer taleplerini iletmifl ancak Kongre’nin karar› de¤iflmemifltir.
Amerikan Kongresi’nin Türkiye’nin taleplerine kay›ts›z kalmas›nda K›br›s sorunu,
Türk-Yunan iliflkileri ve ülkedeki Rum, Ermeni lobilerinin Türkiye karfl›t› propagandas›
da etkili olmufltur. ABD, K›br›s sorununu iki aç›dan de¤erlendirmifltir. Bunlardan
birisi K›br›s sorunu üzerinden bir Yunan-Türk çat›flmas›n› önlemektir. ABD,
Ege sorununda da bu do¤rultuda bir politika izlemifltir. Bir di¤eri ise ABD’nin K›br›s’›
Akdeniz’de bir uçak gemisi gibi görmesi ve bölgeyi kontrolde buradaki üslerin
önemidir. Özellikle 1980’lerin bafllar›nda Yunanistan’da iktidarda olan Papandreu
hükümetinin ülkesinde nükleer silahlara izin vermeyerek, Balkan ülkelerinde nükleer
silahs›zlanma çal›flmalar› yürütmesi, Bulgaristan ile sald›rmazl›k anlaflmas› yapmas›,
ABD’nin Libya’y› bombalamas›n› (1986) k›namas› ve Sovyetlerle s›cak iliflkiler
yürütmesi ABD’nin Yunanistan ile iliflkilerinin zay›flamas›na neden olmufltur. Ancak
gerek ABD’deki Rum lobileri ve tarihsel nedenlerden dolay› kamuoyunda Yunanistan’a
duyulan sempati gerekse art›k AT üyesi olan ülkenin daha güçlü bir pozisyonda
olmas›, iliflkilerin daha derin flekilde olumsuz etkilenmesini önlemifltir. Özal döneminde
Türkiye, ABD ile K›br›s ve Ermeni sorunlar›ndan ar›nd›r›lm›fl bir politika
izleme çabas› gütse de bunda çok baflar›l› olamam›flt›r. ABD, 1983 y›l›nda Kuzey
K›br›s Türk Cumhuriyeti ilan edildi¤inde buna karfl› ç›km›fl, Pakistan ve Bangladefl
gibi ülkelerin bu karar› tan›ma giriflimlerini engellemifl ve Türkiye, bu engelleme giriflimini
bile önleyememifltir (Uzgel, 2004:55-59).
1980-1990 dönemi “Ermeni Soyk›r›m›” tart›flmalar› Türkiye-ABD iliflkilerinin en
gerilimli oldu¤u alanlardan birisi olmufltur. Bir taraftan 1973-1985 aras›nda 42 Türk
diplomat›n› silahl› ya da bombal› sald›r›larda öldüren Ermeni terör örgütü ASA-
LA’n›n faaliyetlerinin yaratt›¤› gerginlik, öte taraftan ise “24 Nisan”›n ABD’de ne flekilde
tan›mlanaca¤›na dair tart›flmalar bu döneme damgas›n› vurmufltur. ABD’deki
Ermeni lobileri, Senato ve Temsilciler Meclisi’nde üzerinde yürüttükleri faaliyetlerle
hem bu sald›r›lar›n meflrulu¤unu savunuyor hem de 24 Nisan’›n ABD’de “Soyk›-
r›m Günü” olarak ilan edilmesini istiyorlard›. Bu çerçevede yürütülen faaliyetler,
Türkiye’nin ABD için tafl›d›¤› büyük jeostratejik önem dikkate al›narak ABD Baflkanlar›nca
frenlense de ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi’ndeki tav›r Ermeni lobilerinin
faaliyetlerinden yana olmufltur. Örne¤in, 1984 y›l›nda Temsilciler Meclisi
taraf›ndan 24 Nisan’›n “‹nsan›n ‹nsana Hunharl›k Günü” (Man’s Inhumanity to
Man Day) olarak kabul edilmesi sa¤lanm›flt›r. Türkiye ise bu tür kararlar›n al›nmas›n›
önlemek için iki yol izlemifltir. Bunlardan biri, iki ülke aras›ndaki iliflkileri ve
mevcut ya da olas› anlaflmalar› gözden geçirece¤ini aç›klamas›d›r. Türkiye süreç
içinde ekonomik iliflki içinde oldu¤u büyük Amerikan firmalar›n›n da duruma müdahil
olmas› için çaba harcam›flt›r. Di¤eri ise tarihte sadece kendilerine soyk›r›m
yap›ld›¤› teziyle hareket eden Yahudi lobisini devreye sokma çabas› olmufltur.
ABD senatosu kimi zaman soyk›r›m› tan›maya çok yaklaflsa da ABD yönetimi flimdiye
kadar resmî olarak “soyk›r›m” ifadesini kullanmam›flt›r. Her ne kadar ABD yönetimi
flimdiye kadar soyk›r›m ifadesini kullanmad›ysa da örne¤in 14 Nisan 1990