ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

104 Türk D›fl Politikas›-I
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SORU
D‹KKAT
SIRA S‹ZDE
• 17 Aral›k 1929’da Sovyetlerle imzalanan 17 Aral›k 1925 Dostluk ve Tarafs›zl›k
(Sald›rmazl›k) Antlaflmas›’n›n uzat›lmas›na iliflkin protokolle “...öteki Tarafa
bildirmeksizin, onun kara ya da denizden do¤rudan komflusu olan
devletlerle siyasi anlaflmalar yapmay› amaçlayan görüflmelere girmeme ve
bu gibi anlaflmalar› ancak söz konusu Taraf›n mutab›k kalmas›yla” yapma
taahhüdü karfl›l›kl› olarak verilmifltir.
• 5 Aral›k 1932’de ‹ran’la imzalanan Dostluk Antlaflmas› ile Güvenlik, Tarafs›zl›k
ve Ekonomik ‹flbirli¤i Antlaflmas› çerçevesinde sald›rmazl›k ve tarafs›zl›k
taahhüdü (Ayd›n, 2004, 399-400).
1930’larda Almanya ve ‹talya’n›n yay›lmac› bir siyaset izlemesi ve Türkiye ile
Balkanlar›n da bu tehdit alt›na girmesi üzerine, 1934 y›l›nda Türkiye ile Yunanistan’›n
önderli¤inde bir savunma ifl birli¤i anlaflmas› olan Balkan Antant› kurulmufltur.
Balkan Antant›’n›n kurulmas› Türk-Yunan iliflkilerinin düzelmesi zemin haz›rlam›fl,
bu Antanta Romanya ve Yugoslavya da kat›lm›flt›r. Bulgaristan, di¤er Balkan
devletleriyle olan sorunlar› nedeniyle bu pakta kat›lmam›flt›r. Balkanlara yönelik
herhangi bir sald›r› karfl›s›nda ortak savunmay› amaçlayan bu pakt, Türkiye’nin bölgedeki
önemini iyice art›rm›fl, Türkiye bu anlaflma ile Bat› s›n›rlar›n› güvence alt›na
alm›flt›r. Balkan Antant›, II. Dünya Savafl›’n›n ç›kmas› üzerine da¤›lm›flt›r.
1936’da ‹talya’n›n Habeflistan’a (Etiyopya) sald›r›s› ve Habeflistan’› iflgali ile Do-
¤u Akdeniz’de ortaya ç›kan ‹talyan tehlikesi Türkiye’yi bir yandan ‹ngiltere’ye yak›nlaflmaya,
öte yandan Orta Do¤u Devletleriyle de birtak›m savunma tedbirleri almaya
götürmüfltür. 9 Temmuz 1937’de Türkiye, ‹ran, Irak, Afgaristan aras›nda Sadabad
Pakt›’n›n imzalanmas› bununla ilgilidir. Befl y›l için imzalanan bu dörtlü
antlaflma ile taraflar, aralar›ndaki dostluk münasebetlerini devam ettirmeyi, Milletler
Cemiyeti ve Kellogg Pakt›’na ba¤l› kalmay›, birbirlerinin iç ifllerine kar›flmamay›,
ortak s›n›rlar›na sayg› göstermeyi, ortak ç›karlar›n› ilgilendiren meselelerde birbirlerine
dan›flmay›, SIRA S‹ZDE birbirlerine karfl› herhangi bir sald›r› hareketine giriflmemeyi
ve sald›rma amac›n› güden hiçbir siyasal pakta kat›lmamay› taahhüt ediyorlard›.
Böylece Türkiye, Balkan Antant› ve Sadabad Pakt› ile bat›da ve do¤uda bir güvenlik
sistemi kurmufl ve kendisi için önemli olan bu iki bölgede bar›fl politikas›n›
DÜfiÜNEL‹M
kuvvetlendirmifl oluyordu. Ancak ‹talya’n›n, Habeflistan’› iflgali ile birlikte Do¤u
Akdeniz’in güvenli¤inin SORU Türkiye aç›s›ndan tehlikeye girmesi bu ülkenin Afrika ve
Asya üzerindeki sömürgeci emellerini aç›kça dile getirmesi karfl›s›nda Türkiye etkin
deniz gücüne sahip güçlü müttefikler aray›fl›na girmifltir. Bunun sonucunda, 12
D‹KKAT
May›s 1939’da ‹ngiltere ve 23 Haziran 1939’da Fransa ile imzalanan bildirgeler ile
Akdeniz’de bir savafl ç›karsa yard›mlaflma taahhüdü ve bu maksatla bir antlaflma
SIRA S‹ZDE
yapma konusunda niyet beyan etmifllerdir.
AMAÇLARIMIZ SIRA S‹ZDE
II. Dünya Savafl›na SIRA S‹ZDE giderken Türkiye’nin ne gibi uluslararas› yükümlülükleri bulunmaktayd›?
2 AMAÇLARIMIZ
DÜfiÜNEL‹M
K ‹ T A P
SORU
TELEV‹ZYON
D‹KKAT
II. Dünya Savafl› DÜfiÜNEL‹M
K ‹ Töncesindeki A P Türk d›fl politikas›n›n iki tane Amerikan belgesi üzerinden
aç›klamas›n› merak edenler flu kayna¤a bakabilirler: Hasan Köni, “II. Dünya Savafl› Öncesinde
Türk D›fl SORU Politikas›”, Ankara Üniversitesi Türk ‹nk›lap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu
Dergisi, Say›: TELEV‹ZYON 1, Ankara: 1988.
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/791/10145.pdf
D‹KKAT
SIRA ‹NTERNET S‹ZDE
‹NTERNET SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
K ‹ T A P