ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap

122 Türk D›fl Politikas›-I
Türkiye bu süreçte geliflen SSCB ve Almanya’n›n
çekiflmesinden ve karfl›l›kl› bask›lar›ndan faydalanmay›
bilmifl ve Mart 1941’de SSCB ile Haziran
1941’de ise Almanya ile dostluk ve sald›rmazl›k
anlaflmalar› imzalam›flt›r. Almanya’n›n 22 Haziran
1941’de Sovyetler Birli¤i’ne sald›rmas›yla savafl
yeni bir boyut kazand›. ‹talya ve Japonya hariç,
savaflan tüm taraflarla ittifak ya da sald›rmazl›k
anlaflmalar› olan Türkiye art›k kendisini daha
güvende hissetmekteydi ve savafl d›fl› kalma konusunda
hala baflar›l›yd›. Almanlar›n Sovyetlere
sald›rmas›yla da en önemli korkusu olan “Polonya
Sendromu”ndan kurtulmufltu. Ancak bu rahatlama
k›sa sürecektir. Daha önce Almanya ve
SSCB taraf›ndan Bo¤azlar›n müttefiklere aç›lmamas›
için yo¤un bir bask›ya maruz kalan Türkiye,
Alman-Sovyet savafl› bafllad›ktan sonra ise
bunun tersi yönde bu kez Almanlara karfl› Bo-
¤azlar› Müttefiklere açma yönünde ‹ngiliz ve Sovyetlerin
bask›s›na maruz kald›. Bu dönemde savaflan
taraflarca Türkiye’ye savafl d›fl› tutumunu
terk etmesi için sürekli ve yo¤un bir bask› yap›lm›flt›r.
Önceleri Rusya ve Kafkasya cephelerinde
baflar›lar› sürdü¤ü müddetçe Almanya, Türkiye’nin
Sovyetlere sald›rmas› için yo¤un çaba sarf
etmifl; 1942 y›l›n›n sonlar›na do¤ru savafl›n kaderi
Almanya’n›n aleyhine dönmeye bafllad›ktan
sonra da gerek SSCB gerekse ‹ngiltere sürekli
Türkiye’nin Almanya’ya savafl ilan etmesini talep
etmifllerdir.
1942 sonlar›nda Türkiye üzerinde Almanya’n›n
bask›s› azal›rken bunun yerini Müttefiklerin bask›s›
alacakt›r. Özellikle 1942 Kas›m›’nda Almanlar›n
Stalingrad’da sert bir Sovyet direnifli ile karfl›laflmas›
ve bu hatt› geçemeyerek gerilemeye
bafllamalar› üzerine Müttefikler Almanya’ya kesin
darbeyi vurmak için bu konudaki stratejik
öneminden kaynakl› olarak savafla girme yönünde
Türkiye üzerindeki bask›lar›n› art›rmaya bafllad›lar.
Bu ba¤lamda 1943-1945 y›llar› aras›nda
Müttefik Devletler aras›nda yap›lan ve baz›lar›na
Türk yetkililerin de kat›ld›¤› Casablanca, Adana,
Quebec, Moskova, Kahire ve Tahran konferanslar›nda
Türkiye’nin Müttefiklerin yan›nda savafla
kat›lmas›, Bo¤azlar› Müttefiklere açmas› vb. konularda
birçok karar al›nm›fl, bu kararlar do¤rultusunda
Türkiye üzerinde yo¤un bir bask› politikas›
izlenmifltir.
A MAÇ
3
Savafl›n nas›l geliflti¤i ve savaflan taraflar›n savafl
süresince nas›l bir taktik izledi¤ini betimleyebilmek.
1939-1941 döneminde Almanya SSCB ile yapm›fl
oldu¤u sald›rmazl›k anlaflmas›n›n da verdi¤i güvenle
etkin bir sald›r› ve iflgal harekat› bafllatt›.
1939’ta Polonya’n›n Almanya ile SSCB aras›nda
iflgal edilerek paylafl›lmas›ndan hemen sonra,
SSCB Letonya, Litvanya Estonya ve Finlandiya’y›
iflgal etti. Almanya ise 1940’ta Danimarka ve Norveç’e
sald›rarak buralar› iflgal etti. May›s-Haziran
1940’da ise Hollanda, Belçika ve Fransa Almanlar
taraf›ndan teslim al›nd›.
Bat› cephesinde ‹ngiltere hariç hemen tüm cephelerde
baflar›ya ulaflan Almanya, yönünü yeniden
do¤uya çevirdi. 1941 y›l›nda ‹talya’n›n da
deste¤i ile Balkanlar›n büyük k›sm› Mihver kuvvetlerin
eline geçti. Balkanlardaki zaferin ard›ndan
gözünü SSCB’ye çeviren Almanya bu ülkeye
karfl› 22 Haziran 1941’de üç koldan sald›r›ya geçti
ve k›sa sürede SSCB içlerine kadar ilerledi. Yo-
¤un çat›flmalarla geçen Alman-Sovyet savafl›, karfl›l›kl›
kay›p ve kazan›mlarla II. Dünya Savafl›n›n
sonuna kadar devam etti. Ancak Alman sald›r›s›
karfl›s›nda Sovyetlerin Stalingrad’da yaratt›¤› direnifl,
Almanya’n›n bütün hesaplar›n› bozmufl,
bu hat geçilemeyince Sovyetlerin teslim al›nmas›
hayali de suya düflmüfl oldu. Stalingrad savunmas›ndan
sonra 1942’nin sonlar›na do¤ru Almanlar
art›k geri çekilmeye bafllam›fl, Sovyetler ise
sald›r› konumuna geçmifllerdir.
Bu arada Japonya’n›n, Pasifik’teki etkinli¤ini artt›rmak
ve olas› ABD müdahalesini daha bafl›ndan
engellemek için, 7 Aral›k 1941’de ABD’nin
Pasifik Donanmas›n›n merkez üssü olan Pearl
Harbor’a (Hawai adalar›) ani bir hava bask›n› düzenlemesi
ile ABD de savafla dahil olmufl, Almanya’n›n
da ABD’ye savafl ilan etmesi ile o zamana
kadar Müttefiklere yak›n bir tarafs›zl›k politikas›
izleyen ABD, resmen Müttefiklerin yan›nda
savafla kat›lm›fl ve bu da savafl›n kaderini de-
¤ifltirmifltir. ABD’nin de ç›karma yapmas›yla Kuzey
Afrika’da Mihver kuvvetler yenilgiye u¤ramaya
bafllam›fl ve hatta bölgedeki Alman Birlikleri
May›s 1943’te tamamen teslim olmufllard›r.
Sovyetlerde Almanlar›n geri püskürtülmeye bafllanmas›
ve Kuzey Afrika’daki zaferler Müttefiklerin
moral gücünü yükseltmifl, Temmuz 1943’te
Müttefik kuvvetler (Amerikan ve ‹ngiliz kuvvetle-