ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
7. Ünite - 1970-1980 Dönemi Türk D›fl Politikas›<br />
‹kinci harekât› gerçeklefltiren Türkiye’ye karfl› uluslararas› tepkiler çok sert olmufltur.<br />
Türkiye’nin birinci harekât› nispeten “meflru” bulunurken ikinci harekât<br />
bir “iflgal” olarak de¤erlendirilmifltir. Burada Yunanistan’da art›k sivil bir iktidar olmas›<br />
ve bu iktidar›n Yunanistan’daki demokratik süreç için desteklenmesi ihtiyac›,<br />
Türkiye’nin ikinci harekât› daha bar›fl görüflmeleri bitmeden yapm›fl olmas›, aday›<br />
fiilen ikiye bölen bu harekatt›n 1960’da kurulan ve BM üyesi olan K›br›s Cumhuriyeti’nin<br />
temellerini ortadan kald›rmas› gibi gerekçeler ileri sürülmüfltür. B.Oran’›n<br />
da ifade etti¤i gibi Türkiye’nin II. K›br›s Harekât› ne Bat› blok’u ne SSCB ne de<br />
Ba¤lant›s›zlar için kabul edilebilir bir durum de¤ildi (F›rat, 2004: 748). II. Bar›fl Harekât›n›n<br />
bir baflka önemli sonucu ise Yunanistan’›n NATO’nun tutumunu elefltirerek<br />
NATO’nun askerî kanad›ndan ayr›lma karar› olmufltur. So¤uk Savafl koflullar›nda<br />
özellikle ABD’de ciddi rahats›zl›k yaratan Yunanistan’›n bu karar›n›n telafisi için<br />
sonraki y›llarda Türkiye üzerine yo¤un bask› kurulmufltur. Yunanistan’›n NATO’ya<br />
geri dönmeye ikna edilmesi sonras›nda Türkiye’nin veto hakk›ndan feragat etmesi<br />
konusu 1974-1980 aras›nda sürekli gündemde olmufl, ancak Türk Hükümetleri<br />
sürekli olarak adada ve Ege’de kesin bir çözüm olmaks›z›n buna izin vermeyeceklerini<br />
beyan etmifllerdir. Türkiye üzerine kurulan yo¤un bask›, 12 Eylül 1980 askerî<br />
Darbesinin hemen ard›ndan, “Rogers Plan›” olarak da bilinen giriflimle Türkiye’de<br />
darbe ile yönetimi ele geçirmifl olan askerî Yönetimin ikna edilmesi neticesinde sonuca<br />
ulaflm›flt›r.<br />
II. K›br›s Bar›fl Harekâti nedeni ile ortaya ç›kan uluslararas› tepkilere karfl›n<br />
Türk taraf› Rum kesiminde kurulan ve Türkleri d›fllayan hükümetin K›br›s’› temsil<br />
etmedi¤ini ileri sürerek bu yönetimin kararlar›n› tan›mayaca¤›n› aç›klam›flt›r. Türk<br />
taraf›, 1960 K›br›s Anayasas› temelinde oluflturulmas› gereken K›br›s Hükümeti<br />
içinde Türk taraf›n›n 1963 y›l›ndan beri zaten yer almad›¤›n› ve adan›n yaklafl›k üçte<br />
biri denetimi d›fl›nda olan bir Rum kesiminin tüm aday› temsilinin mümkün olamayaca¤›n›<br />
tan›mama gerekçesi olarak beyan etmifltir. Türk taraf›na göre, bir K›br›s<br />
ulusu ve bunun içinde bulunan bir Türk az›nl›¤› yoktur. Adada iki “farkl›” ve<br />
“eflit” ulus vard›r ve bu uluslar›n “kendi kaderlerini tayin hakk›” vard›r. Bu ba¤lamda<br />
Türk taraf›, iki kesimin ancak gevflek ve âdem-i merkeziyetçi bir federasyonla<br />
bir çözüme raz› olaca¤›n› belirtmifl, bu talebini de Türk taraf›n›n güvenli¤ini<br />
garanti alt›na almak olarak gerekçelendirmifltir. Bu güvenlik gerekçesiyle de yap›-<br />
lan tüm görüflmelerde Türk ordusunun adadaki varl›¤›n›n devam›, bir “sine qua<br />
non” (olmazsa olmaz) koflul olarak olarak masada yer alm›flt›r. Yunan taraf› ise,öncelikle<br />
Türk Silahl› Kuvvetleri’nin adadan ayr›lmas›n›, 1974 müdahalesi sonras›nda<br />
adaya yerlefltirilen Türk göçmenlerin geri gönderilmesini istemifltir. Ayr›ca Rum taraf›<br />
iki kesimli federe bir sisteme de fliddetle karfl› ç›km›fl, üniter bir yap› içinde nüfus<br />
oran›na göre verilecek temsil ve güvencelerle bir az›nl›k olarak Türk kesimine<br />
yer vermek istemifltir.<br />
Rum taraf›n›n, özellikle Türkiye’nin ikinci harekât› sonras›nda, uluslararas› arenada<br />
K›br›s meselesinde daha avantajl› bir konum elde etti¤ini söylemek yanl›fl olmayacakt›r.<br />
Bunun Yunanistan’›n önemli bir politik baflar›s› oldu¤u söylenebilir.<br />
(Sönmezo¤u, 2006:312-314). 1974 sonras› Yunanistan ve Rum Yönetimi’nin giriflimleriyle<br />
K›br›s meselesi defalarca BM’nin gündemine gelmifl ve al›nan kararlarda<br />
BM’in K›br›s Cumhuriyeti’ni tan›yan 24 A¤ustos 1960 tarihli 155 say›l› karar›na at›fta<br />
bulunularak, adadaki “yabanc› askerlerin” geri çekilmesi, göçmenlerin güvenli<br />
flekilde geri gönderilmesi gerekti¤i vurgulanm›flt›r. Konuya iliflkin yap›lan görüflme<br />
ve oylamalarda Türkiye genelde yaln›z kalm›fl ve uluslararas› alanda baflka ülkelerden<br />
bekledi¤i deste¤i bulamam›flt›r. Bunu, Türkiye’nin etkin bir d›fl siyaset gü-<br />
187<br />
Kendi Kaderini Tayin Hakk›<br />
(Self Determinasyon): Bir<br />
toplumun, içinde yer alaca¤›<br />
devleti ve hükümetin<br />
biçimini belirleyebilmesi. BM<br />
anlaflmas› taraf›nda yasal<br />
bir ilke olarak tan›nan<br />
kendini kaderini tayin, bir<br />
devlet hainle gelme fleklinde<br />
gerçekleflebilece¤i gibi, bir<br />
toplulu¤un tercih etti¤i bir<br />
devlete kat›lmas› fleklinde<br />
de olabilir. (Da¤,2009:393)
Change language