Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe

phy of History 7 podjął próbę udowodnienia,
że model Hempla i narracyjny model
wyjaśniania historii są równoważne. Narracja
nie miała jednak być alternatywą
wyjaśnienia naukowego, ponieważ obie
formy mogły być konstruowane na tych
samych zasadach logicznych, nawet pomimo
możliwości wystąpienia pewnych
pragmatycznych różnic związanych z
epistemologią czasowych odniesień, które
są w nich zawarte. Podstawową różnicą
pragmatyczną było usytuowanie narratora
w czasie w stosunku do opisywanych
przez niego wydarzeń. Kluczem filozofii
Danto były „zdania narracyjne”,
definiowane jako zdania o co najmniej
dwóch czasowo odmiennych wydarzeniach,
w których wydarzenie wcześniejsze
opisane jest w odniesieniu do wydarzenia
następującego po nim, które jednak zrozumiałe
jest tylko dla kogoś, kto jest
współczesny wydarzeniu pierwszemu.
Uważał on także, że istnieje obiektywna
organizacja wydarzeń historii oraz rzeczywistość,
która przedstawiana jest w formie
narracji.
Francuski historyk Paul Veyne twierdził
z kolei, że wydarzenia historyczne
same w sobie nie konstytuują narracji historycznej,
potrzebny jest do tego narrator,
który porządkuje je w odpowiedni
sposób i nadaje im formę opowieści.
Opowieść ta oparta jest na pewnej fabule,
będącej dla Veyne’a pewnego rodzaju
ścieżką, jaką obiera historyk poprzez pole
wydarzeń. Ścieżek tych może być bardzo
wiele, nie wszystkie są jednak równie interesujące.
Istotne jest to, że historyk nie
jest w stanie przedstawić całego pola wy-
7 Arthur C. Danto, Analytical Philosophy of History,
Cambridge University Press, 1965.
Daniel Vogel: Język a rozumienie historii
darzeń – podczas swojej drogi musi on
dokonywać wyborów, nie może więc dotrzeć
wszędzie 8 .
Podobną opinię zaprezentował Louis
Mink. Wyszedł on z założenia, że poszczególne
historie są bardziej „narracjami”
niż naukowymi sprawozdaniami starającymi
się zweryfikować bądź też odrzucić
pewne hipotezy i w tym sensie różnią się
one od nauk przyrodniczych. Mink postrzega
narracje jako pewnego rodzaju
konstrukty, niebędące jednak fabułą. Stosuje
on pojęcie całościowego poglądu na
istotne fakty, który polega na pojmowaniu
wydarzeń poprzez akt ich osądzania,
co wpływa z kolei na ich spójność. Podczas
gdy Veyne widział historyka podążającego
wytrwale obraną ścieżką w „polu
wydarzeń”, Mink postrzega go stojącego
ponad tym polem, patrzącego w dół na
jedną z możliwych ścieżek.
Arthur Danto zaliczany jest obecnie
do przedstawicieli „wczesnego narratywizmu”,
który rozwinął się w latach sześćdziesiątych.
Paul Veyne i Louis O. Mink
reprezentują z kolei jego „dojrzałą” fazę,
opartą w dużym stopniu na twierdzeniach
Rolanda Barthes’a. Twierdzenia te
obejmowały między innymi koncepcję
dyskursu historycznego. W opublikowanym
w 1967 roku artykule, analizując pisarstwo
historyczne Herodota, Machiavellego,
Bossueta i Micheleta oraz korzystając
z filozofii Nietzschego, Barthes pisał,
że:
W dyskursie historycznym naszej cywilizacji
proces znaczenia zmierza do ‘wypełnienia’
sensu historii: historyk to
8 Paul Veyne, Writing History: An Essay on Epistemology,
tłum. na ang. Mina Moore-Rinvolucri,
Wesleyan University Press, 1984, s. 32-36.
109