Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Fundamentem dla zrozumienia wspomnianej<br />
specyfiki omawianego regionu jest<br />
rozprawa Historyczne znaczenie środkowoeuropejskich<br />
emigracji. Artykuł rozpoczynają historiograficzne<br />
przemyślenia na temat znaczenia<br />
i interpretacji terminu „Europa Środkowa”.<br />
Krzysztof Dybciak analizuje teorie<br />
i koncepcje pojmowania „regionu środka”<br />
oraz dokonuje przeglądu nowszej historii<br />
zjawiska wychodźstwa, w oparciu o dzieje<br />
formacji emigracyjnych sprzed 1945 roku i<br />
po II wojnie światowej.<br />
Doskonałym uzupełnieniem są artykuły<br />
Leonarda Neugera Europa Środkowa jako<br />
źródło cierpień oraz Ewy Kosowskiej i Eugeniusza<br />
Jaworskiego Europa Środkowa. Przeszłość<br />
pewnego złudzenia. Neuger prowadzi rozważania<br />
na temat sformułowania pojęcia<br />
Mitteleuropy i próbuje odnaleźć korzenie<br />
jego powstania. Łączy między innymi koncepcję<br />
umiejscowioną w dyskursie kolonialnym<br />
z teorią oświeceniowego podziału<br />
świata na cywilizowany i dziki. Jednak po<br />
wnikliwej analizie formuł z przeszłości dotychczasowa<br />
definicja okazuje się zdezaktualizowana<br />
i nieprawomocna. Kosowska<br />
i Jaworski nawiązują celnie do artykułu<br />
Neugera, momentami polemizując z jego<br />
wywodami. W swoich badaniach sięgają do<br />
wczesnych stadiów formowania się struktur<br />
osadnictwa i obserwują ewolucję ich<br />
stopni rozwojowych oraz interpretacji semantycznych.<br />
Nie mogło w tej pracy zabraknąć również<br />
eseju poświęconego problemowi pogranicza<br />
– miejsca przenikania się kultur,<br />
ale też – jak historia pokazuje – impulsu<br />
gwałtownych przemian historycznych.<br />
Bożena Tokarz kreśli zręczny szkic tożsamości<br />
każdej jednostki społecznej, nazywając<br />
ją przestrzenią mentalną. Opiera się ona<br />
na sferze geofizycznej, antropologicznej i<br />
kulturowej. Tokarz, badając zależności między<br />
tymi czynnikami, wyróżnia dwie specyficzne<br />
sytuacje, jakimi są emigracja i okupacja.<br />
W przypadku pierwszej autorka<br />
mówi o ruchomej sferze geofizycznej, dru-<br />
Recenzje<br />
ga natomiast niesie ze sobą nową obcą mentalność<br />
w nieruchomej przestrzeni geograficznej.<br />
Pluralizm elementów składowych<br />
tożsamości duchowej wytwarza z kolei odrębną<br />
formę mentalną kultury, tak charakterystyczną<br />
dla regionów pogranicza.<br />
Wszystkie te ogniwa świadczą o tym, czym<br />
naprawdę jest kompleksowa kultura słowiańska.<br />
Rozprawa stanowi zatem wnikliwą<br />
analizę dialogu kultur oraz ich współistnienia<br />
w oparciu o teorię kultury.<br />
Rozprawą absolutnie wyjątkową jest<br />
szkic Krystyny Kralkowskiej-Gątkowskiej,<br />
poświęcony hermeneutyce twórczości Eliasa<br />
Canettiego. Niepowtarzalność referatu<br />
determinuje sama osoba pisarza, w przypadku<br />
którego wskazanie „ojczyzny” wydaje<br />
się niemal niemożliwe ze względu na<br />
przynależność do kilku pograniczy kulturowych.<br />
Artykuł jest wnikliwym studium<br />
badawczym rozwoju tożsamości pisarza w<br />
oparciu o jego korelacje rodzinne i pisarskie<br />
zwierzenia.<br />
Kolejne teksty koncentrują się na analizie<br />
literackiej rekonstrukcji utraconych krain:<br />
„litewskiego raju”, „polskiej ojczystej<br />
gleby”, „nostalgicznej Jugosławii”, które<br />
dla wielu pisarzy do dziś pozostają legendarną<br />
ziemią utraconą.<br />
W dobie renesansu idei lokalności i regionalności<br />
temat tożsamości kulturowej<br />
jest istotnym, a być może i niezbędnym<br />
faktorem dla samookreślenia mentalnego<br />
każdej jednostki społecznej. Prezentowany<br />
zbiór esejów miał na celu zilustrowanie<br />
idei mobilności i różnorodności kulturowych,<br />
tak charakterystycznej dla tradycji<br />
środkowoeuropejskiej. Książka jest przede<br />
wszystkim istotnym przyczynkiem do dyskusji<br />
nad stanem europejskiej świadomości<br />
i publikacją kluczową do pełnego zrozumienia<br />
realiów Europy Środkowej, ujętych<br />
przez pryzmat literatury w oparciu o<br />
tło historyczno-polityczne. Przelano więc<br />
na papier ważne i niebanalne treści, które<br />
w istotny sposób wpływają na studia nad<br />
regionalną twórczością i wzbogacają je, a<br />
205
Change language