Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe

alny szczyt czy filozoficzne dno? Kim jest
Derrida i czym jest jego teoria? Do dziś
szczególnie często te pytania zadaje sobie
niemal cały świat, są one bowiem niezwykle
aktualne, zwłaszcza w kontekście współczesnej
kondycji Europy.
Z tych to właśnie względów w dniach 17-
18 czerwca 2005 roku odbyła się w Wiedniu
z inicjatywy Hugh J. Silvermana oraz
Petera Zeilingera międzynarodowa konferencja
pod hasłem Ereignis Derrida (Wydarzenie
Derrida). W ramach jej podsumowania
opracowana została i wydana w 2006 roku
książka pod tytułem Nach Derrida. Dekonstruktion
in zeitgenössischen Diskursen (Według
Derridy. Dekonstrukcja we współczesnych dyskursach
1 ) pod redakcją P. Zeilingera i D.Portune’a.
Pozycja ta jest o tyle ciekawa, że jej
autorzy nie analizują krok po kroku samej
teorii francuskiego filozofa, lecz skupiają
się na spuściźnie dekonstrukcji, na konsekwencjach,
które wpływają lub mogą wpłynąć
na sposób współczesnego myślenia o
polityce, filozofii oraz na sposób postrzegania
świata w ogóle.
Zawartość książki podzielono na dwie
części, które tworzą osobne bloki tematyczne:
Konkretyzacja polityki dekonstrukcji (cz. I)
oraz Dekonstruktywna analiza (cz. II). W pierwszej
części czytelnik zapozna się z następującymi
artykułami-wykładami: Portret dekonstrukcji
jako filozofii socjologii (Artur R. Boelderl),
Europa, być może. Zapiski o geopolityce bezsiły
(Marc Crepon), Dekonstrukcja i polityka
światowa (Thomas Frank), Performacje i polityki.
J. Derrida, J.Butler i przyszłość suwerenności
po 9/11 (Birgit Langenberger), Dlaczego nie
wolno nam czytać w łóżku. Spostrzeżenia dotyczące
struktury prawa u Derridy, Benjamina i Amgabena
(Martin G. Weiß), Respekt dla filozofii:
postrzeganie Kartezjusza u Derridy (Katherine
Rudolph). Część druga zawiera prace: Przypadek
daru i przyszłość dekonstrukcji (Hans-Die-
1 Tłumaczenia wszystkich pojawiających się
w tekście cytatów pochodzących z omawianej
pozycji dokonała autorka recenzji.
Recenzje
ter Gondek), Korzenie i krypty. Lacan, Derrida
i klinika (Michael Turnheim), Zadania tłumaczeniowe.
Pojęcie „Anasemii” w dziele Nicolasa
Abrahama i Marii Torok – dialog między psychoanalizą
i dekonstrukcją (Klaus Ebner), Wydarzenie
jako symptom. Zbliżenie do rozstrzygającego
horyzontu myślenia (Peter Zeillinger), „Zamaskowane
rozszerzanie” Perspektywizacja różnic
płci (Anna Babka), „La imaginación es libre; el
hombre no”. Luis Buńuel w rozmowie z J. Derridą
(Monika Leisch-Kiesl). Na końcu książki
znajdują się krótkie informacje biograficzne
o autorach.
Przyjrzyjmy się dwóm pierwszym wykładom.
Pierwszy z nich, autorstwa Artura R.
Boelderla, nosi tytuł Portret dekonstrukcji jako
filozofii socjologii. Filozof zastanawia się w
nim, jaki wpływ może mieć filozofia Jacques’a
Derridy oraz Jeana-Luca Nancy’ego –
według niego dwóch „ojców” dekonstrukcji
– na relacje między ludźmi w społeczeństwie.
Zauważa on, że w każdym społeczeństwie
istnieje wspólnota (Gemeinschaft), charakteryzująca
się ko-egzystencją jej członków.
Autor nawiązuje tu do poglądów Kanta,
który proponował, by egoizmowi przeciwstawić
myślenie w kategoriach pluralistycznych.
A.R. Boelderl wyjaśnia jednocześnie,
że Derrida i Nancy przez pojęcie
„śmierci Boga” oznaczali zjawisko, kiedy
człowiek przekracza samego siebie (Selbstüberstieg
des Menschen, s.15). Antropologię należy zatem
nierozłącznie wiązać z metafizyką, ponieważ
człowiek, odkrywając swoje „ja”,
dostrzega jednocześnie własne granice i
odnajduje siebie w społeczeństwie, we
wspólnocie. Kant zatem, a po nim m.in.
Derrida właśnie, dostrzegł heterogeniczność
wspólnoty, jej transcendencję i zarazem
jej niezbędność dla prawidłowego rozwoju
ludzi. Człowiek skazany jest przez to
już nie tylko na egzystencję, lecz na ko-egzystencję,
czyli współ-bycie, na wspól-notę.
Ta wspólnota natomiast jest wielokulturowa,
akceptuje różnice etniczne, religijne,
filozoficzne. Należeć do niej powinni nie
ludzie epoki Oświecenia, lecz tacy, którzy
207