Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Artykuły - Zbliżenia Interkulturowe
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Jolanta Szafarz: Wrocławski epizod z życia Gerharta Hauptmanna<br />
podkreślał, że kieruje się ideą humanitaryzmu.<br />
Jego nazwisko było w owym czasie<br />
„wyzwaniem, protestem przeciwko<br />
nędzy społecznej i moralnej degradacji”.<br />
Popularności przysporzyły mu ostre reakcje<br />
cenzury i groźba więzienia ze strony<br />
parlamentarzystów pruskich. Był<br />
„przywódcą młodych”, a także „duchowym<br />
przywódcą narodu” w okresie Republiki<br />
Weimarskiej. Rezonans jego twórczości<br />
obejmował wiele dziedzin kultury.<br />
Przenikała ona do innych literatur, otwierając<br />
nowe perspektywy i umacniając tendencje<br />
europeizacji kultury.<br />
Sytuacja ta zmienia się diametralnie w<br />
okresie powojennym. Kontrowersyjna<br />
postawa Hauptmanna wobec faszyzmu<br />
zaważyła na recepcji jego twórczości po<br />
1945 roku. Świat krytyki literackiej podzielił<br />
się na dwa obozy, potępiający<br />
oportunizm Hauptmanna i usprawiedliwiający<br />
jego stosunek do faszyzmu biernością<br />
mieszczańską.<br />
Konsekwencją politycznego wartościowania<br />
był spadek zainteresowania<br />
twórczością pisarza. Okazjonalnie posługiwano<br />
się jego utworami, by podbudować<br />
polityczno-propagandową argumentację<br />
okresu powojennego. Wyraźnie<br />
można mówić o dwóch tendencjach, restauracyjnej,<br />
wpisującej życie i twórczość<br />
pisarza w dramatyczne uwikłania skutków<br />
II wojny światowej, i socrealistycznej,<br />
umacniającej propagowanie i upowszechnianie<br />
literatury robotniczej. W obydwu<br />
wypadkach znaczenie działalności Hauptmanna<br />
zostało umniejszone i zawężone<br />
do takich stereotypowych określeń, jak<br />
pisarz śląski, zręczny dramaturg, obrońca<br />
biednych i uciśnionych, bierny wobec<br />
wydarzeń faszyzmu. Zaś wartość dzieła<br />
literackiego została sprowadzona do zna-<br />
czenia historyczno-literackiego i opatrzona<br />
etykietką – czołowy przedstawiciel<br />
naturalizmu.<br />
Uproszczenie i deprecjonowanie estetycznych<br />
wartości uniwersalnych dzieła<br />
Hauptmanna pozostaje w sprzeczności z<br />
zapisem w testamencie Alfreda Nobla,<br />
mówiącym o tym, że ufundowana przez<br />
niego nagroda ma być przyznana „człowiekowi,<br />
który na niwie literatury stworzył<br />
najlepsze dzieło o wydźwięku idealistycznym”.<br />
Zasługą germanistyki wrocławskiej<br />
(Norbert Honsza, Anna Stroka,<br />
Wojciech Kunicki, Mirosława Czarnecka,<br />
Piotr Kapnik) jest włączenie się do ogólnoeuropejskiej<br />
dyskusji na temat kontrowersji<br />
dotyczących twórczości Hauptmanna.<br />
Ogólne uznanie zyskał pogląd, iż<br />
wartością uniwersalną twórczości Hauptmanna<br />
jest „rekapitulacja kultury mieszczaństwa”.<br />
Warto podkreślić, że wyjście poza obiegowe<br />
opinie i utrwalone stereotypy pozwala<br />
odkryć wartości cenne dla rozumienia<br />
kultury współczesnej. Pobyt pisarza<br />
we Wrocławiu uważam za jeden z ważniejszych<br />
etapów rozwoju jego osobowości,<br />
ponieważ negatywnie oceniane lata studiów<br />
we Wrocławiu zaowocowały modernistycznym<br />
sposobem pojmowania literatury<br />
i nauczyły Hauptmanna niekonwencjonalnych<br />
sposobów opisywania rzeczywistości.<br />
Lata rzekomej klęski były w<br />
gruncie rzeczy decydujące nie tylko dla<br />
błyskotliwej kariery pisarza, ale także zadecydowały<br />
o jego zainteresowaniach estetycznych.<br />
Ciekawa, niekonwencjonalna<br />
kompozycja utworów, a także symboliczne<br />
znaczenia zawarte w podtekstach stanowią<br />
o niepowtarzalnym modernistycznym<br />
klimacie i atrakcyjności prozy Gerharta<br />
Hauptmanna.<br />
99
Change language