Stran: L - Z

diçe li çiya û rûbar û deşt û newal û deştê Kurdistanê tên ber çavê meriva.
Kilamên xwe li ser mêrxwazî û egitiyê hatine gotine û pesna sîwarên kurd û yên
mêrxwaza dide, dengê azadîxwazî û mêxsîriya kurda di destê dagirkerên biyanî
û xwînmêj de digihîne guh mirova. Stranên wî dibin sê destê.
1- Lawik,2- Beste,3- Heyran
Heyran bi ziravê Soranî hatine tomar kirne û tenê sê heyranin.(1 Heyran le dûrê
lê dûrê xoşawê, 2 Emin derêm ser demekî rewçî bûm.3 Nadirê be min nadirê)
LAWİK
De xalo, Dotmam, Erebê, Bîlmez, Xêlîdo,, Delal, Mîrpênco, Lawiko, Yarê,
Sewdalî, Esmer, Bêrîvanê, Nezanê, Gewrê, De herê, Yar gundo, Lawikê Simoqî,
Lêlê peyayo
, Gênc Xelîl, Mêvano, Feyzo, Koçerê, Hesenê Walikî, Melîko, Segvano,
Xezalim, Ew şew şewe, Cewê, Îsmaîlê Xanê Şikak, Şêx Mehmûd, Lo lawiko
wezê bekelê kaşnanê bi ser diketim, Belê hey lolo, Belê dilber,Edûl Kerim, Lolo
sîwaro, Ez lê zalim, Edûlmecîd li serê meydanê, Şerê tirk û yunan.
Beste: Tev bi ziravê kurmancî hatine stirandine. Lorkê, Narê hey nar,
Mamir....mamo, Kerwane, Gozelê, hey dot. Wek tê dîtin li ser hev 47 stranê
Kawîs Axay tên dîtin, lê ez bawerim ji bilî van, wî stranên din jî tomar kirine û
negihihştiyê destê Kurdan.
Mirina Kawîs Axa Mêrxwasî û zîrekatiya Kawîs Axa ne hêle çi caran
desthilatdarên herêmê, axa û begên kurd wî ji xwe dûr bikin, di sefer û serdanên
xwe de, ew bi xwe re dibirin.
Li sala 1936 an de di gel Ehmedê kurê Silêman Begê Şeqlaweyî diçe serdana
xism û kesên xwe li herêma Pîrmam. Gund bi gund digerin li gundê Herşem
nexweş dikeve. Ehmed Beg bi dilnîgeranî jê dixwaze ku bi wî re vegere Şeqlawe
û bi wî re vegere Şeqlawe û ji wê derê biçin Hewlêrê cem doxtor, lê ew
nexweşiya xwe zêde girigtir û giran nabîne û ji Ehmed begê dixwaze ku vegere
melê. Li wê derê roj bi roj nexweşiya wî girantir dibe û li şubata sala 1936 an
de danê êvarê dişe ber dilovaniya Xwedê. Emhemed kurê Kawîs li di vê berê de
dibêje:
Ax dinyayê tu ji kesê re nebûy mal, pişt re avê dixwaze, meleyê gund avê didetê
qortek avê vedixwe çavê wî dikevine ser hev û diçe rehmeta Xwedê. Tenê
wesiyata wî ji bo Ehmedê Silêman Begê ew bû. Ku dibêje: “Ji wî re bibêjin bila
çavê wî li zarokên min hebe.”
Ehmed lawê wî jî di bara dayika xwe de dibêje:
“Dayika min (Emine Mehmud Şerif) Piştî mirina bavê min heya dawiya jiyana
xwe mîna bavekî em tev xwedî kirin, gelek caran bi hesret û kovanên bi soz û
behsa bavê min dikir” Wek tê gotin Eminê li Hewlêrê di sala 1982 an de wefat
kirye. Mirinya diya wî jî wek ya Kawîs li herdera Kurdistanê belav dibe. Gava
ku Silêman Beg xebera miriniya Kawîs Axa dibihîze pir li ber xwe dikeve û
azincî û mêvanên wî di mala xwe de derbas dike. Dibêje ma komê paşi xweş be.
Law û keçên wî şûna wî bigirn.
30