01.06.2013 Views

liber novvs de anima rationali ramon llull edición crítica y estudio

liber novvs de anima rationali ramon llull edición crítica y estudio

liber novvs de anima rationali ramon llull edición crítica y estudio

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

XLVI<br />

ANÁLISIS FILOLÓGICO Y TRADICIÓN TEXTUAL<br />

4 – “Intellectus” (lat.) < “enteniment” (cat.) < “esteniment” (cat.). Des<strong>de</strong> el<br />

catalán “esteniment” se explica “intellectus”, si se consi<strong>de</strong>ra<br />

hipotéticamente un estadio intermedio <strong>de</strong> corrupción <strong>de</strong> la letra “s” por “n”:<br />

“Intellectus Extensitas simplicis quantitatis, quomodo potest esse absque superficie<br />

substantiae?” (LNAR, V.I.q7,117-118).<br />

“Et ipsa <strong>anima</strong> comprehendit corpus et <strong>de</strong>terminat cum suis principiis, sicut uoluntas, quae<br />

comprehendit in suo amare intellectum extensitatem ad hoc quod <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rat” (LNAR,<br />

VIII.II.7,39-41).<br />

5 – “Igne” (lat.) < “*foch” (cat.) < “loch” (cat.). Como en los otros casos,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el catalán “foch” se explica “ignis”, si se consi<strong>de</strong>ra hipotéticamente<br />

un estadio intermedio <strong>de</strong> corrupción <strong>de</strong> la grafia original <strong>de</strong> la palabra<br />

catalana:<br />

“Nulla substantia spiritualis est collocata in igne loco corporali per contactum” (LNAR,<br />

VIII.I.q8,113).<br />

Como hemos dicho, sólo un grupo limitado <strong>de</strong> manuscritos transmiten<br />

íntegramente todos los errores <strong>de</strong> traducción, aunque no siempre son<br />

<strong>de</strong>tectados todos por el resto <strong>de</strong> manuscritos. Así, el primer error <strong>de</strong><br />

traducción, “pera” traducido como “pirum”, pasa inadvertido para casi toda<br />

la tradición manuscrita: sólo E (y el manuscrito L2, corregido tardíamente)<br />

lo corrige 12 . De la misma manera, únicamente E corrige “corporis”, mala<br />

traducción <strong>de</strong>l “hos” original. En relación con los dos errores <strong>de</strong><br />

“intellectus” por “esteniment”, sólo el primero <strong>de</strong> ellos es <strong>de</strong>tectado, tanto<br />

por E como por el subarquetipo β 13 . Los <strong>de</strong>más errores quedan subsanados<br />

por la mayor parte <strong>de</strong> la tradición.<br />

Como en otros casos, la transmisión manuscrita <strong>de</strong>l LNAR permite apreciar<br />

la complejidad que acompaña el proceso <strong>de</strong> recepción y copia <strong>de</strong> obras<br />

lulianas traducidas 14 . Los errores <strong>de</strong> una traducción <strong>de</strong>fectuosa se ven<br />

12 Por tanto, la lectura final en el fragmento I.I.2, “lapis per ictum”, ha sido reconstruida por<br />

nosotros. E propone “lapis potest <strong>de</strong>strui per percussionem”, mientras que el resto <strong>de</strong><br />

testimonios mantiene “pirum per ictum” (L4 “pomerium per ignem”), como <strong>de</strong>cimos.<br />

13 El manuscrito L5, mo<strong>de</strong>rno, es el único que <strong>de</strong>tecta la inconveniencia <strong>de</strong> la traducción <strong>de</strong>l<br />

segundo error, proponiendo la variante “corpus”. El manuscrito catalán que se conserva<br />

(München, Bayerische Staatsbibliothek, Hisp. 52 (596)) también tiene “enteniment”. Es<br />

probable que la confusión fuese muy temprana en la tradición catalana y por ello ya estaba<br />

presente en los manuscritos catalanes que sirvieron para corregir E y el subarquetipo β.<br />

14 Como ejemplo <strong>de</strong> transmisión compleja está el caso <strong>de</strong> la Tabula generalis, obra en la<br />

que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> producirse la traducción <strong>de</strong>l catalán al latín y darse una versión revisada,<br />

también hay un proceso inverso <strong>de</strong> traducción a partir <strong>de</strong>l texto <strong>de</strong>l latín, revisado, hacia

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!