iso, unicam<strong>en</strong>te se conceptúa a imputabilidade pola vía da interpretación a s<strong>en</strong>su contrariodas causas que poderían determinar a súa exclusión, que no caso do Código P<strong>en</strong>alespañol de 1995 serían a anomalía ou alteración psíquica a teor do punto 1º do artigo20 do Código P<strong>en</strong>al; a intoxicación pl<strong>en</strong>a polo uso de bebidas alcohólicas, drogas tóxicas,estupefaci<strong>en</strong>tes, substancias psicotrópicas ou outras que produzan efectos análogosou atoparse baixo a influ<strong>en</strong>cia dunha síndrome de abstin<strong>en</strong>cia, de conformidade copunto 2º do citado artigo 20 do Código P<strong>en</strong>al ou de alteracións na percepción desde onacem<strong>en</strong>to ou desde a infancia segundo a redacción do punto 3º do citado artigo.En definitiva, é necesario que por algúns dos motivos expresados nos puntos do devanditoartigo o suxeito activo da acción non sexa capaz de compr<strong>en</strong>der a ilicitude da súaacción ou, de ser o caso, non sexa capaz de actuar conforme tal compr<strong>en</strong>sión. En palabrasde SÁNCHEZ YLLERA, “utilízase un método mixto biolóxico-psicolóxico para expresarqué é a imputabilidade. E debe resaltarse desde agora que é moito máis importanteo efecto psicolóxico que as concretas causas que o poidan producir, que, como veremos,quedan abertas ás concrecións e clasificacións que queiran facerse no mundo ci<strong>en</strong>tíficoda psicoloxía ou a psiquiatría”. 218Partindo desta concepción comunm<strong>en</strong>te aceptada, 219 e seguindo o teor literal do punto1º do artigo 21 do Código P<strong>en</strong>al, 220 a at<strong>en</strong>uante aplicada nas resolucións xudiciais estudadasé a constituída pola exist<strong>en</strong>cia de arrebato, obcecación ou outro estado pasionalde <strong>en</strong>tidade semellante. O Tribunal Supremo describiu as condicións necesarias para aaplicación desta at<strong>en</strong>uante sinalando que “tanto na súa manifestación emocional fulgurantee rápida, d<strong>en</strong>ominada arrebato, como na súa modalidade pasional, de apariciónmáis l<strong>en</strong>ta, pero de maior duración, d<strong>en</strong>ominada obcecación, precísase que haxa na súaorixe un determinante poderoso de carácter esóx<strong>en</strong>o ou exterior e de <strong>en</strong>tidade sufici<strong>en</strong>tepara des<strong>en</strong>cadear un estadio anímico de perturbación e escurecem<strong>en</strong>to das súasfacultades psíquicas con diminución das cognoscitivas ou volitivas do ax<strong>en</strong>te, ou ambas,at<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do tanto ás circunstancias obxectivas do feito como ás subxectivas que se apreci<strong>en</strong>no infractor ao tempo da execución, de maneira que, s<strong>en</strong> alcanzar a calidade propiado trastorno m<strong>en</strong>tal completo ou incompleto exceda do leve atordam<strong>en</strong>to que adoitaacompañar certas infraccións. Tales estímulos non han de ser repudiados polas normassocioculturais que rex<strong>en</strong> a conviv<strong>en</strong>cia social e deb<strong>en</strong> proceder do preced<strong>en</strong>te comportam<strong>en</strong>toda vítima, cunha relación de causalidade <strong>en</strong>tre os estímulos e o arrebato ouobcecación, e unha conexión temporal, se non inmediatos si próximos, <strong>en</strong>tre a pres<strong>en</strong>zados estímulos e o xurdim<strong>en</strong>to da emoción ou paixón”. 221218 Sánchez Yllera, I.: “De las causas que exim<strong>en</strong> de la responsabilidad criminal” <strong>en</strong> Com<strong>en</strong>tarios alCódigo P<strong>en</strong>al de 1995, Tirant lo Blanch, Val<strong>en</strong>cia, 1996, p. 114.219 Véxase Valle Muñiz, J. M.: “De las circunstancias que at<strong>en</strong>úan la responsabilidad criminal”,Com<strong>en</strong>tarios al nuevo Código P<strong>en</strong>al, 2ª ed., Aranzadi, Pamplona, 2001, p. 204.220 O punto 1º do artigo 21 do Código P<strong>en</strong>al establece que son circunstancias at<strong>en</strong>uantes “as causasexpresadas no artigo anterior, cando non concorrer<strong>en</strong> todos os requisitos necesarios para eximir deresponsabilidade nos seus respectivos casos”.221 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 3 de maio de 1988 (RX 1988/3450). Véxase tamén: s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za doTribunal Supremo do 30 de xuño de 1989 (RX 1989/5943); s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 27 demarzo de 1990 (RX 1990/3008); s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 29 de xuño de 1990 (RX1990/5747).O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres99
A cuestión agora radica <strong>en</strong> analizar se os nosos tribunais dan ou non excesiva importanciaa unha serie de causas reiteradam<strong>en</strong>te tidas <strong>en</strong> conta nos distintos procesos examinados.D<strong>en</strong>tro das resolucións estudadas, as autoras do estudo destacan que “<strong>en</strong>numerosas ocasións se t<strong>en</strong> considerado como elem<strong>en</strong>tos que operan no trastorno m<strong>en</strong>tal,o fracaso afectivo, a t<strong>en</strong>sión separatoria ou os celos non patolóxicos”. 222É innegable que na vida dalgunhas persoas a exist<strong>en</strong>cia dun conflito que deriva nun fracasomatrimonial ou de parella pode chegar a constituír a causa inmediata dun trastornoemocional de gran importancia, sobre todo na persoa que sofre a ruptura como unabandono; no <strong>en</strong>tanto, na maior parte dos supostos o fracaso na relación de parella,aínda que deriva normalm<strong>en</strong>te nun desaxuste emocional, constitúe un episodio normalm<strong>en</strong>tesuperado co transcurso do tempo; a dúbida reside <strong>en</strong> se na sociedade españolaactual e at<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do ao índice de rupturas e fracasos matrimoniais que se alcanzou nosúltimos anos, está xustificada unha consideración tan importante das consecu<strong>en</strong>cias quedas rupturas derivan, como para que a at<strong>en</strong>uante de trastorno m<strong>en</strong>tal se aplique demaneira tan x<strong>en</strong>eralizada polos nosos tribunais. 223As persoas formamos parte dunha estrutura social que, ademais de fundam<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong>condicionantes biolóxicos, instintivos e emocionais, se basea <strong>en</strong> condicionantes decarácter cultural que constitú<strong>en</strong> o núcleo c<strong>en</strong>tral das relacións <strong>en</strong>tre os seus membros.Estes factores esix<strong>en</strong> do individuo o des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to ao longo da súa vida, para facilitara conviv<strong>en</strong>cia, dunha serie de características como o autocontrol, a tolerancia ás frustraciónsou o control da agresividade, que se conforman como barreiras cognitivas,sociais e intelectuais que tratan de evitar, <strong>en</strong> definitiva, actuacións máis ligadas a sociedadesmáis primitivas. Como afirma MATALLÍN EVANGELIO, “o control emocional, inte-100222 A s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za 3/1999, da Audi<strong>en</strong>cia Provincial de Valladolid, do 4 de outubro, sinala que “ foi a m<strong>en</strong>ciónque a tarde anterior fixera a esposa de separarse e ir vivir a unha resid<strong>en</strong>cia o que lle produciu a esteúltimo (o autor da morte) unha angustia xerada por esa idea que fixo que sufrise unha diminuciónimportante da capacidade de control dos seus actos e actuase baixo ese estado emocional que olevou a darlle morte á súa esposa”. A p<strong>en</strong>a foi neste suposto rebaixada nun grao. A s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za947/1996, do 21 de outubro, da Audi<strong>en</strong>cia Provincial de Santa Cruz de T<strong>en</strong>erife sinala: “...o acusado,ao non lograr que a súa esposa volvese con el e manifestarlle esta que int<strong>en</strong>tara os trámites de separación,isto produciulle unha alteración anímica, s<strong>en</strong> chegar a anular a súa vontade e intelix<strong>en</strong>cia, perosi a diminuílas considerablem<strong>en</strong>te no mom<strong>en</strong>to da súa reacción agresiva cara á súa esposa...”.223 Segundo a memoria que o Consello Xeral do Poder Xudicial eleva ás Cortes Xerais do ano 2000, et<strong>en</strong>do <strong>en</strong> conta os datos referidos ao ano 1999, ditáronse por parte dos tribunais españois cincu<strong>en</strong>tae nove mil cincoc<strong>en</strong>tas cor<strong>en</strong>ta e sete (59.547) s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zas de separación; trinta e seis mil novec<strong>en</strong>tas(36.900) de divorcio, e c<strong>en</strong>to trinta e tres (133) de nulidade matrimonial, o que asc<strong>en</strong>de a un total d<strong>en</strong>ov<strong>en</strong>ta e seis mil cincoc<strong>en</strong>tas oit<strong>en</strong>ta (96.580) s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zas por ruptura. O total de matrimonios legalm<strong>en</strong>teconstituídos no ano 1999 asc<strong>en</strong>deu a dousc<strong>en</strong>tos oito mil c<strong>en</strong>to vinte e nove (208.129), segundoos datos do Movem<strong>en</strong>to Natural da Poboación fornecidos polo Instituto Nacional de Estatísticacorrespond<strong>en</strong>tes ao ano 1999. Os datos correspond<strong>en</strong>tes ao ano 2002 cifran <strong>en</strong> dousc<strong>en</strong>tos nove milses<strong>en</strong>ta e cinco (209.065) os matrimonios legalm<strong>en</strong>te constituídos. Instituto Nacional de Estatística,Movem<strong>en</strong>to Nacional de Poboación http://www.ine.es/infoine. En canto aos datos correspond<strong>en</strong>tes ásrupturas e referidos ao ano 2002, producíronse <strong>en</strong> España set<strong>en</strong>ta e tres mil cincoc<strong>en</strong>tas ses<strong>en</strong>ta esete s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zas de separación (73.567); cor<strong>en</strong>ta e unha mil seisc<strong>en</strong>tas vinte e unha s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zas de divorcio(41.621); e c<strong>en</strong>to oit<strong>en</strong>ta e seis s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zas de nulidade (186); cifras que supoñ<strong>en</strong> un importanteincrem<strong>en</strong>to <strong>en</strong> relación ao ano 1999. Instituto Nacional de Estatística, Estatísticas xudiciais 2002,http://www.ine.es/infoine.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29:
Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31:
activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33:
como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35:
Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37:
dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39:
sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41:
expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43:
D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45:
cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47:
como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51: CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53: tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55: E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57: das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59: En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61: a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63: As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65: e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67: As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69: En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71: - promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73: Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75: do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77: G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79: Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81: É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83: dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85: O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87: nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89: dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91: As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93: cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95: 2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97: puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99: Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128: menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133: A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135: A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137: En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139: to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141: xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143: Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145: A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147: cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149: A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151:
dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153:
nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155:
Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157:
definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159:
Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161:
síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163:
En páxinas anteriores referíamos
- Page 164:
A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169:
1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171:
É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173:
en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175:
2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177:
Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179:
Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181:
Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183:
sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185:
No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187:
Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189:
VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191:
SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193:
PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195:
MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197:
MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199:
pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i