1.- Da int<strong>en</strong>siva aplicación do Principio de interv<strong>en</strong>ciónmínima á int<strong>en</strong>siva utilización do dereito p<strong>en</strong>al comomedio de amortecer a “alarma social”É innegable que os últimos anos se caracterizaron polo importante impulso dado polo lexisladorna busca de novos instrum<strong>en</strong>tos que permitan combater máis eficazm<strong>en</strong>te a graveproblemática da viol<strong>en</strong>cia nos fogares españois; problemática que atopou nos medios decomunicación o vehículo dinamizador dunha sociedade que durante séculos lles virou ascostas ás vítimas desas condutas mesmo cando at<strong>en</strong>taban contra b<strong>en</strong>s susceptibles deprotección; e sociedade que no día de hoxe lles reclama aos distintos estam<strong>en</strong>tos daAdministración do Estado, con participación directa neste ámbito, solucións específicas.O citado impulso deu lugar a importantes modificacións tanto no ámbito da regulaciónprocesual como no ámbito da regulación substantiva, modificacións que se b<strong>en</strong> no primeirosuposto foron maioritariam<strong>en</strong>te b<strong>en</strong> acollidas, non sucedeu así <strong>en</strong> canto ao segundo.En páxinas anteriores xa se fai refer<strong>en</strong>cia á creación do novo tipo p<strong>en</strong>al contido nonovo artigo 153 que regula os malos tratos non habituais, e a crítica xurdida <strong>en</strong> distintosautores <strong>en</strong> canto podería vulnerar o principio de proporcionalidade. Porén, non é esta aúnica reforma, nin sequera a máis relevante.Desta forma, a Lei orgánica 11/2003, do 29 de setembro, modifica o artigo 173 do CódigoP<strong>en</strong>al, proced<strong>en</strong>do a introducir na regulación del o exercicio da viol<strong>en</strong>cia cando esta seproduce nuns determinados ámbitos, que, se b<strong>en</strong> <strong>en</strong> principio x<strong>en</strong>ericam<strong>en</strong>te poderíanser considerados como familiares, non sempre será así, por canto o lexislador procedeua integrar no citado precepto condutas viol<strong>en</strong>tas que <strong>en</strong> es<strong>en</strong>cia poucas similitudes teñ<strong>en</strong>co exercicio da viol<strong>en</strong>cia habitual no ámbito familiar. 386386 A Lei orgánica 11/2003, do 29 de setembro, de medidas concretas <strong>en</strong> materia de seguridade cidadá,viol<strong>en</strong>cia doméstica e integración social dos estranxeiros, BOE n.º 234, do 30 de setembro de 2003,no seu artigo primeiro, procedeu á modificación da Lei orgánica 10/1995, do 23 de novembro, doCódigo P<strong>en</strong>al. De conformidade coa citada reforma, o artigo 173 establece: “O que habitualm<strong>en</strong>te exerzaviol<strong>en</strong>cia física ou psíquica sobre qu<strong>en</strong> sexa ou fose o seu cónxuxe ou sobre persoa que estea ouestivese ligada a el por unha análoga relación de afectividade, mesmo s<strong>en</strong> conviv<strong>en</strong>cia, ou sobre osdesc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes, asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes ou irmáns por natureza, adopción ou afinidade, propios ou do cónxuxe ouconviv<strong>en</strong>te, ou sobre os m<strong>en</strong>ores ou incapaces que con el convivan ou que se <strong>en</strong>contr<strong>en</strong> suxeitos ápotestade, tutela, curatela, acollem<strong>en</strong>to ou garda de feito do cónxuxe ou conviv<strong>en</strong>te, ou sobre persoaamparada <strong>en</strong> calquera outra relación pola que se <strong>en</strong>contre integrada no núcleo da súa conviv<strong>en</strong>ciafamiliar, así como sobre as persoas que pola súa especial vulnerabilidade se <strong>en</strong>contran sometidas acustodia ou guarda <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros públicos ou privados, será castigado coa p<strong>en</strong>a de prisión de seis mesesa tres anos, privación do dereito a ter e portar armas e, de ser o caso, cando o xuíz ou tribunal o estimeadecuado ao interese do m<strong>en</strong>or ou incapaz, inhabilitación especial para o exercicio da patria potestade,tutela, curatela, garda ou acollem<strong>en</strong>to por tempo dun a cinco anos, s<strong>en</strong> prexuízo das p<strong>en</strong>as quepuideran corresponder aos delitos ou faltas <strong>en</strong> que se concretas<strong>en</strong> os actos de viol<strong>en</strong>cia física ou psíquica.Imporanse as p<strong>en</strong>as na súa metade superior cando algún ou algúns dos actos de viol<strong>en</strong>cia seperpetr<strong>en</strong> <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>za de m<strong>en</strong>ores, ou utilizando armas, ou teñan lugar no domicilio común ou nodomicilio da vítima, ou se realic<strong>en</strong> quebrantando unha p<strong>en</strong>a das previstas no artigo 48 deste códigoou unha medida de seguridade ou prohibición da mesma natureza. Para apreciar a habitualidade a quese refire o apartado anterior, at<strong>en</strong>derase ao número de actos de viol<strong>en</strong>cia que result<strong>en</strong> acreditados,así como á proximidade temporal destes, con indep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia de que esa viol<strong>en</strong>cia se exercese sobrea mesma ou difer<strong>en</strong>tes vítimas das compr<strong>en</strong>didas neste artigo e de que os actos viol<strong>en</strong>tos fos<strong>en</strong> ounon obxecto de axuizam<strong>en</strong>to <strong>en</strong> procesos anteriores.”O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres167
Tamén neste suposto, o das faltas, o lexislador de 2003 mostra unha posición contrariaás teses expostas polo Consello Xeral do Poder Xudicial, e así a citada Lei orgánica11/2003, do 29 de setembro, non só non adoptou a remisión á vía civil, s<strong>en</strong>ón que, polocontrario, elevou á categoría de delito, a través da nova redacción do citado artigo 153,as condutas que anteriorm<strong>en</strong>te eran constitutivas de falta de lesións, previstas no artigo617.2 do Código P<strong>en</strong>al cando recaian nalgunhas das persoas m<strong>en</strong>cionadas no artigo173.2 do Código P<strong>en</strong>al; mesmo cando a modificación neste aspecto deu lugar a certorexeitam<strong>en</strong>to por parte da doutrina. 387Para LAURENZO COPELLO, “o dato obxectivo do par<strong>en</strong>tesco ou a relación afectiva noné sufici<strong>en</strong>te para xustificar un salto cualitativo da magnitude que supón a conversióndunha falta <strong>en</strong> delito”. 388 Tamén BENÍTEZ JIMÉNEZ considera que a reforma vulnera oprincipio de proporcionalidade ao non esixir resultado lesivo ningún, de tal maneira que,aínda que non haxa resultado, se a agresión foi dirixida contra un dos membros donúcleo familiar, os feitos serán constitutivos de delito. 389 Para DEL ROSAL BLASCO,exist<strong>en</strong> dúas razóns para rexeitar a reforma: <strong>en</strong> primeiro lugar porque a equiparaciónpunitiva da falta de malos tratos de obra á falta de lesións é, desde o punto de vista doprincipio de proporcionalidade, discutible, e <strong>en</strong> segundo o elevar á categoría de delito afalta de lesións e a de malos tratos de obra, co único elem<strong>en</strong>to difer<strong>en</strong>cial do suxeito activo,implica non deseñar correctam<strong>en</strong>te o tipo para o f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o que, con este, se pret<strong>en</strong>deabarcar. 390No <strong>en</strong>tanto, outro sector da doutrina, como MORILLAS CUEVA, xa manifestara a súaconformidade coa conversión <strong>en</strong> delitos, at<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do á extremada s<strong>en</strong>sibilidade socialsobre este tipo de viol<strong>en</strong>cia e a gravidade cuantitativa e cualitativa destas condutas. 391Tamén MAGRO SERVET apoia esta modificación no seu com<strong>en</strong>tario á proposición de leireguladora da orde de protección, argum<strong>en</strong>tando que a súa conversión <strong>en</strong> delito permitiráque se adopt<strong>en</strong> medidas cautelares. A razón tamén neste caso é instrum<strong>en</strong>tal, e quizaisinnecesaria, por canto a propia regulación da Orde de Protección prevé a posibilidadede adoptar as medidas previstas no novo artigo 544 ter ante as condutas constitutivasde falta, s<strong>en</strong>do o factor determinante non tanto a posible cualificación de delito oufalta canto a acreditada situación obxectiva de risco. 392168387 A Lei orgánica 11/2003, do 29 de setembro, xa referida.388 Laur<strong>en</strong>zo Copello, P.: “Los nuevos delitos de viol<strong>en</strong>cia doméstica, otra reforma precipitada” <strong>en</strong> Artigo14. Una perspectiva de género. Boletín de información y análisis jurídico, Instituto Andaluz de la Mujer,n.º 14, (2003), p. 10.389 B<strong>en</strong>ítez Jiménez, Mª. J.: Viol<strong>en</strong>cia Contra la mujer <strong>en</strong> el ámbito familiar. Cambios sociales y legislativos,Edisofer, Madrid,(2004), p. 97.390 Rosal Blasco, B. del: “La regulación de la viol<strong>en</strong>cia habitual <strong>en</strong> el ámbito conyugal o <strong>en</strong> el de las relacion<strong>en</strong>sde pareja <strong>en</strong> el Código P<strong>en</strong>al: legislación vig<strong>en</strong>te y propuestas de reforma”, Congreso deViol<strong>en</strong>cia Doméstica, Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2004, p. 342.391 Morillas Cueva, L.: “Respuestas del Código P<strong>en</strong>al ante la viol<strong>en</strong>cia doméstica. Propuestas de reforma”<strong>en</strong> Estudios p<strong>en</strong>ales sobre viol<strong>en</strong>cia doméstica, Editoriales de derecho reunidas, Madrid, 2002, p. 685.392 Magro Servet, E.: “Análisis de la Proposición de Ley pres<strong>en</strong>tada <strong>en</strong> el Congreso de los Diputados portodos los grupos parlam<strong>en</strong>tarios el día 28 de mayo de 2003 contra la viol<strong>en</strong>cia doméstica”<strong>en</strong> La Lei,n.º 5821, ano XXIV, (2003), páx. 11.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29:
Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31:
activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33:
como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35:
Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37:
dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39:
sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41:
expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43:
D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45:
cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47:
como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53:
tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55:
E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57:
das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59:
En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61:
a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63:
As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65:
e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67:
As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69:
En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71:
- promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73:
Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75:
do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77:
G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79:
Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81:
É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83:
dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85:
O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87:
nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89:
dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91:
As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93:
cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95:
2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97:
puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99:
Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101:
iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103:
lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105:
homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107:
O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109:
Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111:
anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113:
“motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115:
que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128: menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133: A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135: A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137: En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139: to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141: xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143: Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145: A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147: cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149: A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151: dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153: nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155: Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157: definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159: Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161: síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163: En páxinas anteriores referíamos
- Page 164: A consideración actual de que o be
- Page 170 and 171: É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173: en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175: 2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177: Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179: Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181: Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183: sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185: No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187: Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189: VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191: SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193: PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195: MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197: MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199: pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201: Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203: Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205: Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207: Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209: posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211: É indubidable o complicado que sup
- Page 212: lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217: DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i