Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

106
Paweł Wieczorek
[266]
w stosunku do wybranych rodzajów usług pracochłonnych, w tym: remontów lokali
mieszkalnych, mycia okien, sprzątania w gospodarstwach domowych, fryzjerstwa,
drobnych napraw (rowerów, butów i odzieży) oraz usług z zakresu pomocy
domowej, opieki nad dziećmi, osobami starszymi, chorymi lub niepełnosprawnymi.
Eksperyment ten następnie został, na mocy dyrektywy Rady 2006/18/WE
z 14 lutego 2006 r., przedłużony do 31 grudnia 2010 r. 24
Zjawisko pracy nierejestrowanej stanowi jeden z wątków dyskusji na temat
kierunków modernizacji prawa pracy w UE i w związku z tym zostało uwzględnione
w opublikowanej pod koniec 2006 r. zielonej księdze na ten temat 25 . Przeprowadzone
w 2007 r. konsultacje społeczne w sprawie pytań zawartych we wspomnianym
dokumencie potwierdziły potrzebę podejmowania kolejnych działań na szczeblu UE
wspierających wysiłki państw członkowskich na rzecz zwalczania pracy niezgłoszonej,
w tym także służących szerokiej wymianie informacji i dobrej praktyki 26 .
Problematyką tą interesują się bardzo związki zawodowe, zwłaszcza w kontekście
ograniczenia obecności na rynku pracy nielegalnych imigrantów.
Z uwagi na wysokie koszty społeczne, jakie rodzi zjawisko pracy niezgłoszonej
(osłabienie podstawy finansowej systemów zabezpieczenia społecznego, ryzyko
stałego wykluczenia pewnej grupy osób z legalnego rynku pracy), Komisja Europejska
– w raporcie dotyczącym ochrony socjalnej i integracji społecznej z 2006 r.
– wskazała na potrzebę wprowadzenia silnych bodźców w systemie zabezpieczenia
społecznego, motywujących do legalnego zatrudnienia 27 .
Coraz częściej zwraca się uwagę na problem tzw. segmentacji rynku pracy,
polegającej na współistnieniu pracowników zabezpieczonych pod względem socjalnym
(pracownicy mający stabilne zatrudnienie) oraz pracowników, którzy
taką ochroną nie dysponują. Praca niezgłoszona jest najczęściej postrzegana jako
skrajny przypadek podziału rynku pracy. Przeciwdziałać temu ma modernizacja
europejskiego rynku pracy i systemu zabezpieczenia społecznego, polegająca m.in.
na wdrożeniu tzw. modelu flexicurity, który w sposób zintegrowany łączy działania
24
Dyrektywa Rady 1999/85/WE z 22.10.1999 r. zmieniająca dyrektywę 77/388/EWG w odniesieniu do
możliwości stosowania na zasadzie eksperymentu obniżonej stawki podatku VAT od usług pracochłonnych.
„DzU” L 277 z 28.10.1999, s. 34-36. Dyrektywa Rady 2006/18/WE z 14.02. 2006 r. zmieniająca dyrektywę
77/388/EWG w odniesieniu do stawek obniżonych podatku VAT od wartości dodanej. „DzU UE” L 51
z 22.2.2006, s. 12-13.
25
Modernizacja prawa pracy w celu sprostania wyzwaniom XXI wieku. Zielona Księga. KOM(2006)
708 wersja ostateczna. Bruksela, dnia 22.11.2006, s. 16.
26
Outcome of the Public Consultation on the Commission’s Green Papers „Modernizing labour
law to meet the challenges of the 21 st century”. Commission Staff Working Document. SEC(2007) 1373.
Brussels, 24.10.2007, s. 43.
27
Wspólne sprawozdanie w sprawie ochrony socjalnej i integracji społecznej 2006. Komisja Europejska.
KOM(2006) 62 wersja ostateczna. Bruksela, dnia 13.2.2006, s. 9.