Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

108
Paweł Wieczorek
[268]
– relację między stawką podatku od osób prawnych oraz opodatkowaniem
dochodów z pracy najemnej;
– stopień skomplikowania systemów podatkowych oraz zabezpieczenia społecznego,
szczególnie w wypadku osób prowadzących działalność gospodarczą na
własny rachunek oraz małych firm.
2) Reformy administracyjne mające na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych
nałożonych na osoby fizyczne i przedsiębiorców, prowadzące
w konsekwencji do obniżenia kosztów przestrzegania przepisów prawnych 32 . Chodzi
zwłaszcza o to, iż czynnikiem silnie sprzyjającym pracy nierejestrowanej jest
wysoki fiskalizm państwa połączony z dużymi obciążeniami administracyjnymi,
często występującymi w pracy nietypowej lub sezonowej. W konsekwencji niekiedy
zdarza się, że wysoka pracochłonność danego zajęcia w połączeniu właśnie
z wysokimi obciążeniami podatkowymi i/lub administracyjnymi powoduje, że
dany rodzaj pracy jest opłacalny dla wykonującego tę pracę tylko w szarej strefie.
Atrakcyjność pracy na czarno zwiększa uciążliwy system rejestrowania działalności
gospodarczej (dużo czasochłonnych procedur, wysoki koszt ich dopełnienia).
3) Wzmocnienie mechanizmów kontrolnych, będących w kompetencji urzędów
skarbowych, inspekcji pracy oraz innych instytucji. Komisja Europejska w zielonej
księdze w sprawie prawa pracy 33 zaakcentowała potrzebę wzmocnienia współpracy
na poziomie krajowym między różnymi organami administracji (inspektoraty pracy,
instytucje zabezpieczenia społecznego, organy podatkowe) zaangażowanymi
w działania na rzecz ograniczenia szarej strefy. Jednym z warunków skuteczności
tej współpracy jest sprawne funkcjonowanie instrumentów prawnych pozwalających
na szybkie wykrywanie przypadków pracy nierejestrowanej, w tym wykonywanej
przez obywateli państw spoza UE nielegalnie przebywających w Unii. Pożądane
jest także uzyskanie dla działań zmierzających do zmniejszenia nielegalnego zatrudnienia
poparcia ze strony związków zawodowych oraz pracodawców.
W Polsce za kontrolę legalności zatrudnienia odpowiadają głównie organy
działające na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy 34 . Reprezentujący wojewodę inspektorzy mogą kontrolować
wszystkich pracodawców, jednoosobowych przedsiębiorców, osoby fizyczne oraz
agencje zatrudnienia. Współdziałają oni z innymi instytucjami mającymi uprawnienia
32
W tym kontekście warto wskazać na prowadzone aktualnie w Polsce prace nad nowelą pakietu
ustaw, mającą na celu zmniejszenie obciążeń fiskalnych oraz administracyjnych nałożonych na przedsiębiorców,
a także poluzowanie gorsetu przepisów, które ograniczają wolność gospodarczą. Zob. szerzej na
ten temat: wypowiedź A. Szejnfelda, sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki, pt. Przedsiębiorcom
wolność i zaufanie, „Nowy Przemysł”, nr 1/ 2008 r.
33
KOM(2006) 708 wersja ostateczna …., op.cit.
34
DzU z 2004 r., nr 99 , poz. 1001 (z późn. zm.).