Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

[225] Integracja zawodowa niepełnosprawnych
65
realizujących zadania związane z rehabilitacją zawodową, jak i prawidłowość ich
rozliczeń finansowych w odniesieniu do środków pochodzących z PFRON.
W zdecydowanie mniejszym stopniu sięgano w tym zakresie po elementy kontroli
wykonania zadań 11 . Realizacja tego rodzaju kontroli napotyka tu bowiem na
szereg problemów. Stosunkowo łatwo prześledzić je można na przykładzie kontroli
programów dotyczących rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, którą
NIK przeprowadziła w 2004 r. 12
Programy tego rodzaju przygotowywane były zarówno przez sam PFRON, jak
i samorządy wojewódzkie i powiatowe. Brak koordynacji i przepływu informacji
pomiędzy realizatorami programów utrudniał ocenę ich efektów. Dodatkowym
utrudnieniem było formułowanie celów w tych programach w sposób bardzo ogólny.
Nie zawierały one mierników pozwalających na ocenę zaplanowanych działań.
Obowiązek ich zaproponowania nałożono na wnioskodawców, którzy występowali
o środki. Jednak samo zapisanie w programach lub w jego procedurach wymogu
przedstawienia takich wskaźników nie dawało możliwości zbadania skutków
i efektów programów, w których nie określono w wymierny sposób ich celów.
Ocenę skuteczności realizacji niektórych programów utrudniał brak analizy
potrzeb osób niepełnosprawnych na etapie tworzenia programów. Natomiast, gdy
tego rodzaju badania były prowadzone, najczęściej nie uzupełniano ich o prognozę
liczby osób niepełnosprawnych, które mogą być objęte programem w kolejnych
latach jego realizacji. Niekiedy twórcy programów nie mieli takiej informacji nawet
w odniesieniu do aktualnej populacji, do której był on adresowany w danym roku.
W 2002 r. w PFRON przyjęto program JUNIOR, w ramach którego miało odbyć
staż 2400 niepełnosprawnych absolwentów, w tym 1200 osób w 2002 r. Jak ustaliła
NIK, w trakcie projektowania programu zarówno Biuro Pełnomocnika Rządu do
Spraw Osób Niepełnosprawnych, jak i Fundusz nie mieli informacji o liczbie osób
niepełnosprawnych mających status bezrobotnych absolwentów, zarejestrowanych
w powiatowych urzędach pracy. Faktycznie w programie uczestniczyły jedynie
74 osoby w 2002 r. (6,2 % planu) oraz 268 osób w 2003 r. i 237 w I półroczu 2004 r.
Badanie efektów podejmowanych działań utrudnia także niespójność oraz brak
stabilności przepisów prawa regulujących sprawy osób niepełnosprawnych. Częste
zmiany, i zazwyczaj opóźniona aktualizacja licznych przepisów wykonawczych,
powodują powstawanie luk prawnych oraz utrudniają jednolitą wykładnię przepisporządzanie
sprawozdań na temat wszelkich innych kwestii wynikających z kontroli, lub z nią związanych,
które zdaniem najwyższego organu kontroli powinny zostać ujawnione.
11
Zgodnie ze standardami INTOSAI kontrola wykonania zadań odnosi się do kontroli oszczędności,
wydajności i skuteczności.
12
Por.: Informacja o wynikach kontroli wykorzystania środków finansowych Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na realizację programów dotyczących rehabilitacji zawodowej
i społecznej osób niepełnosprawnych, Warszawa, kwiecień 2005 r.