Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

90
Tadeusz Poddębniak
[252]
Paweł Wieczorek
PRACA NIEREJESTROWANA
I DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ JEJ OGRANICZENIA
Praca nierejestrowana i inne formy szarej strefy 1 stanowią nieodłączny element
każdej gospodarki, również wszystkich krajów Unii. Jak jednak wynika z badań
przeprowadzonych przez Komisję Europejską w 2004 r. 2 zasięg, źródła i cechy
charakterystyczne tego zjawiska istotnie się różnią w poszczególnych krajach członkowskich.
Ze względu na to, iż w niektórych państwach UE znaczenie gospodarki
drugiego obiegu nie tylko nie słabnie, a nawet przybiera na sile, problematyka
pracy nierejestrowanej cieszy się dużym zainteresowaniem Komisji Europejskiej 3 .
Świadczy o tym na przykład utworzenie Europejskiego Obserwatorium Zatrudnienia
(ang. European Employment Observatory), w ramach którego funkcjonuje sieć
narodowych ekspertów rynku pracy, monitorujących sytuację w sferze zatrudnienia,
w tym także zjawisko pracy nierejestrowanej. O szarej strefie i pracy na czarno dość
często mówi się również w Polsce, rzadziej jednak podejmując próby dogłębnego
zbadania tych zagadnień 4 .
4
1
Pojęcie „szara strefa” ma wiele synonimów, takich jak np.: gospodarka nieformalna, gospodarka
cienia, gospodarka równoległa, gospodarka drugiego obiegu oraz gospodarka nieobserwowana. Natomiast
zamiast pojęcia „praca nierejestrowana” często używa się określeń: praca na czarno lub praca niezgłoszona.
2
P. Renoy, S. Ivarsson, O. van der Wusten-Gritsai, E. Meijer: Undeclared work in an enlarged
Union. European Commission. May 2004.
3
Wyrazem tego jest chociażby komunikat Komisji pt. Zaostrzenie walki z pracą niezgłoszoną.
KOM(2007) 628 wersja ostateczna. Bruksela, 24.10.2007 r. – przypominający przyczyny i skutki pracy
w szarej strefie oraz podsumowujący dotychczasowe działania Komisji na rzecz ograniczenia tego zjawiska.
4
Szerzej wspomnianą problematyką zajmuje się przede wszystkim GUS, który już trzykrotnie
(w 1995 r., 1998 r. i 2004 r.) przeprowadził badania na temat pracy nierejestrowanej, a także próbuje oszacować
wielkość i strukturę PKB tworzonego w szarej strefie. Wyniki tych badań zostały przedstawione