Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

[325] Zebranie Komitetu Kontaktowego
165
na ryzyku oraz o oszacowanie ryzyka błędów i ich finansowych skutków. Za szczególnie
ważne Rada uznała uproszczenie ustawodawstwa unijnego 6 . Trzeba unikać
wszelkiego skomplikowania przepisów, które nie wiążą się z głównym celem danego
wydatku czy dochodu. Kontrole prowadzone przez najwyższe organy kontroli
państw UE oraz ETO mogą pomóc w wyjaśnieniu, które elementy istniejących
regulacji mają charakter istotny, a jakie można uznać za zbędne.
Zabierający głos podkreślali, że ryzyko wystąpienia błędu (nieprawidłowości)
w wykorzystaniu środków jest różne dla poszczególnych obszarów budżetu unijnego,
np. wydatków administracyjnych, funduszy strukturalnych czy Wspólnej
Polityki Rolnej. Prezes NIK Jacek Jezierski zwrócił uwagę, że wynika to ze zróżnicowania
programów UE, a także z głębokości tzw. luki wdrożeniowej w poszczególnych
państwach, rozumianej jako luka między przepisami prawa a zdolnością
ich wdrażania i egzekwowania przez administrację krajową. Im większy zakres
i zróżnicowanie wydatków oraz bardziej złożone wymagania prawa unijnego i krajowego,
tym większe ryzyko wystąpienia błędu (nieprawidłowości). Ograniczanie
ryzyka sfinansowania nieuprawnionego wydatku wymaga zwiększenia skuteczności
systemu zarządzania i kontroli, a więc dodatkowych mechanizmów kontrolnych,
co pociąga dodatkowe nakłady. Zmniejszenie poziomu ryzyka przynosi korzyści,
ale koszty funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli są wysokie, co dotyczy
zwłaszcza krajów korzystających z wielu funduszy UE. Warto więc monitorować,
jak zmienia się poziom ryzyka błędu, jakie są nakłady na funkcjonowanie systemu
kontroli oraz jakie korzyści daje ów system. W tym kontekście warto znać wartość
dopuszczalnego ryzyka błędu, czyli poziom oczekiwanej/ wymaganej skuteczności
systemu zarządzania i kontroli. Ustalenie tej wartości powinno być dokonane przez
organy polityczne UE (Radę i Parlament Europejski) po przeprowadzeniu analiz
przez Komisję, z uwzględnieniem istniejącego zróżnicowania oraz równowagi
kosztów i korzyści. Prezes NIK zaznaczył, że osiągnięcie jednolitego w całej Unii
poziomu dopuszczalnego ryzyka błędu będzie procesem długotrwałym z uwagi na
różnice między państwami i skutecznością krajowych administracji.
W dyskusji uznano, że określenie poziomu tolerowanego ryzyka błędu może
racjonalizować tworzenie systemów zarządzania i kontroli, równocześnie ułatwiając
najwyższym organom kontroli ocenę, czy systemy zarządzania i kontroli dla
określonego obszaru środków UE działają wystarczająco dobrze, czy też wymagają
usprawnienia i jakie wydatki na ten cel są uzasadnione. Zgodzono się też, że
poziomy ryzyka dopuszczalnego mogą być różne dla różnych obszarów budżetu
UE. Podkreślono zarazem, że przyjęcie koncepcji dopuszczalnego poziomu ryzyka
6
Council Conclusions 8 November 2005 on the Commission Communication on a Roadmap to an
Integrated Internal Control Framework, Council document 14138/05 FIN 417.