Kontrola Państwowa - Najwyższa Izba Kontroli

[185] Kontrola wykonania zadań ...
25
Maria Sieklucka
STATUS NAJWYŻSZYCH ORGANÓW KONTROLI
KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ W ŚWIETLE POSTANOWIEŃ
DEKLARACJI Z LIMY W SPRAWIE
ZASAD KONTROLI FINANSÓW PUBLICZNYCH
Tradycja kontroli państwowej w krajach Unii Europejskiej sięga kilkuset lat.
Najstarsze, datowane na koniec XIII w. instytucje kontroli państwowej powstały
w Portugalii, gdzie powołany został Dom Rachunkowy oraz we Francji, w której
na początku XIV w. utworzona została Królewska Izba Obrachunkowa. Tradycja
kontroli państwowej w Polsce, w której w 1591 r. zdecydowano o utworzeniu
Trybunału Skarbowego również należy do najstarszych w Europie.
Struktura oraz zakres uprawnień najwyższych organów kontroli (NOK) uległy
istotnym przemianom na przestrzeni wieków. Wpłynęły na nie przede wszystkim
zmiany ustrojowe, np. zatwierdzenie w 1814 r. konstytucji Holandii, zjednoczenie
Włoch w 1861 r., ustanowienie Republiki Austrii w 1918 r., a także reformy systemu
administracji publicznej, co szczególnie widoczne jest na przykładzie Wielkiej
Brytanii, w której rozwój kontroli państwowej następował wraz z rozwojem kompetencji
parlamentu. Wiele spośród krajów UE przeprowadziło reformę prawnych
podstaw działalności NOK po 1990 r., np. Polska (1994 r. i 1997 r.), Niemcy
(1991 r. i 1996 r.), Dania (1991 r. i 1996 r.), Włochy (1994 r.), Malta (1997 r.),
Czechy (1993 r.).
Istotny wpływ na charakter przeprowadzonych i wciąż dokonywanych zmian
mają uchwalone przez Międzynarodową Organizację Najwyższych Organów
Kontroli (INTOSAI) – Deklaracja z Limy w sprawie zasad kontroli finansów